داوری اختیاری و داوری اجباری

داوری اختیاری و داوری اجباری

داوری به عنوان مرجع حل و فصل اختلافات طرفین قراردادها که اساس آن بر پایه اراده و توافق طرفین بنا شده است یک روش رسیدگی توافق محور می باشد.

در این نوشتار به بررسی داوری اختیاری و داوری اجباری و تاثیر اراده طرفین اختلاف در تعیین داور در این تقسیم بندی می پردازیم.

داوری اختیاری 

در اغلب موارد تعیین مرجع داوری به عنوان مرجع حل و فصل اختلافات بر اساس رضایت و توافق طرفین صورت می گیرد که در این موارد، داوری، اختیاری است ؛این نوع داوری ممکن است در مرحله قبل از بروز اختلاف و یا بعد از آن تعیین شود.

توافق بر داوری قبل از اختلاف:

طرفین می توانند حتی قبل از بروز اختلاف یا دعوای احتمالی ناشی از قرارداد ، در خصوص مرجع رسیدگی به آن با یکدیگر توافق کنند.

در نتیجه طرفین هر دعوا یا اختلافی علاوه بر برخورداری از حق ارجاع به مراجع دادگستری برای طرح دعوا،

می توانند داوری را به صورت شرط ضمن عقد (شرط داوری) و یا به موجب قرارداد مستقلی (قرارداد داوری) به عنوان مرجع حل و فصل اختلافات خود تعیین نمایند.

توافق بر داوری بعد از اختلاف:

در سایر مواردی که مرجع رسیدگی به اختلافات احتمالی در آینده از جانب طرفین تعیین نشده است،

طرفین می توانند بعد از وقوع دعوا و اختلاف، مرجع داوری را به عنوان مرجع حل و فصل اختلاف انتخاب نمایند

و حتی بعد از طرح دعوا در دادگاه و در تمام مراحل رسیدگی و قبل از صدور رای توسط دادگاه، امکان ارجاع دعوا به داوری برای آنها وجود دارد.

موضوعی که در داوری اختیاری باید به آن توجه نمود احراز رضایت از جانب هر دو طرف اختلاف می باشد.

در انتخاب این شیوه رسیدگی، رضایت و توافق هر دو طرف شرط است و هرگز نظر یکی از طرفین بر دیگری تحمیل نمی گردد و گرنه رای داور اساساً فاقد اعتبار و ارزش حقوقی خواهد بود.

لذا اولین اقدامی که داور باید انجام دهد احراز توافق و تراضی میان طرفین نسبت به داوری و کسب صلاحیت رسیدگی به موضوع می باشد.

با توجه به مطالبی که بیان شد می توان گفت صلاحیت داور برخلاف صلاحیت اجباری دادگاه ها، صلاحیتی اختیاری است که از اراده و خواست طرفین اختلاف ایجاد می شود.

داوری اجباری

در مواردی نیز ارجاع اختلاف به داوری از سوی دادگاه صورت می گیرد در واقع به موجب قانون در برخی موارد خاص دادگاه مکلف به ارجاع طرفین به داوری می باشد

و بدون در نظر گرفتن رای داوری نمی‌تواند در خصوص موضوع اختلافی رای صادر کند.

مصداق داوری اجباری در قوانین ایران دعوای طلاق است.

مطابق آیین‌نامه مربوط به داوری در طلاق:

مطابق آیین‌نامه مربوط به داوری در طلاق نسبت به درخواست های طلاق که از طرف زوجین یا یکی از آنها در دادگاه خانواده یا قائم مقام آن تسلیم می شود، چنانچه اختلاف از طریق دادگاه حل و فصل نشود، رسیدگی به موضوع با صدور قرار ،به داوری ارجاع می گردد

پس از صدور قرار ارجاع امر به داوری هر یک از زوجین مکلف هستند ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ، یک نفر از اقارب خود را که واجد شرایط مقرر در این آیین‌نامه است به عنوان داور به دادگاه معرفی کنند و اگر بین اقارب فرد واجد شرایط نباشد و نتواند داوری معرفی کند در صورت امتناع یا عدم توانایی در معرفی داور ، دادگاه از بین افراد واجد شرایط مبادرت به تعیین داور یا داوران می نماید.

تعیین داور به قید قرعه اختیاری است یا اجباری:

در خصوص تعیین داور به قید قرعه نظرات متفاوتی بیان شده است، برخی از اساتید حقوق در این خصوص معتقدند

در مواردی که دادگاه به قید قرعه داور تعیین می کند:

در این مورد داوری نه از نوع اختیاری است و نه اجباری بلکه یک روش تعیین داوری مستقل به حساب می‌آید.

ولی به نظر می رسد تعیین داور به قید قرعه از نوع داوری اختیاری است. زیرا تعیین مرجع داوری به عنوان مرجع حل و فصل اختلاف از جانب طرفین صورت گرفته است

و دادگاه تنها مطابق توافقی که طرفین برای رسیدگی داوری نموده اند و خودداری یکی از آنها از انتخاب و معرفی داور، جواز دخالت در تعیین داور را داشته است.

توصیه ما برای طرفین قرارداد ها در داوری های اختیاری تعیین مرجع رسیدگی در موقع انعقاد عقد است.

لذا بهتر است قبل از انعقاد قرارداد با یک مشاور حقوقی که تخصص و تجربه کافی در این زمینه را دارد مشورت نمایید همچنین در تعیین داور از داوران مجرب ما در ایران داوری بهره مند شوید.

ایران داوری مرکز تخصصی داوری در ایران است که مشاوران و داوران مجرب و متخصص در تمامی حوزه های حقوقی در آن حضور داشته و آماده ارائه خدمات داوری و پاسخگویی به سوالات تخصصی و حقوقی شما می باشند.

ترجمه مطلب به زبان‌های دیگر:

• تلفن تماس برای دریافت مشاوره و خدمات داوری: 02188321088 و 02188323279
• تلفن همراه برای طرح درخواست مشاوره و خدمات داوری: 09123836621 و 09122985077
• ایمیل برای طرح سوالات و درخواست ها و ارسال مدارک: irandavary@gmail.com
• تلفن همراه برای ثبت نام در دوره های آموزش داوری: 09059298683