تصحیح رای داور و موارد و چگونگی آن

چگونگی تصحیح رای داور

حرفه ای ترین و آرمانی ترین فرض موجود آن است که تصحیح رای داور ، لازم نباشد.

بهترین حالت این است که در رای داور ، شاهد هیچ یک از اشتباهات زیر نباشیم

هیچ اشتباه نگارشی یا تایپی یا اشتباهات محاسباتی وجود نداشته باشد.

هیچ کلمه ای جا نیفتاده و هیچ کلمه اضافه ای هم نیامده  باشد.

در مواردی که رای داور، ناظر به تعیین رقم و مقادیر و اندازه هاست هیچ اشتباهی در نوشتن و بیان رقم و مقدار و اندازه ها رخ ندهد.

در انجام محاسبات و بیان نتیجه محاسبات، هیچ اشتباهی رخ نداده باشد.

و….

اما به هر صورت این یک آرمان است. شاهد آرای داوری متعددی هستیم که اشتباهات متعدد شکلی و محتوایی دارند.

آرای داوری که اشتباهات شکلی و محتوایی دارند نه تنها حل اختلاف نمی‌کنند بلکه حجم بیشتری از اختلافات بین مردم و اصحاب دعوا را رقم می زنند.

در این نوشتار به بیان چند نکته درباره تصحیح رای داور و موارد و چگونگی آن می پردازم.

همچنین بخوانید :

نگارش رای داوری

مفهوم و معنی سهو قلم در رای داور

سهو قلم در فرهنگ واژگان (فرهنگ لغت) به معنی لغزش قلم و اشتباه ناخواسته در نوشتن است.

در ادبیات حقوقی، سهو قلم بطور خاص به معنی اشتباه در نوشتن رای دادگاه یا رای داور یا رای مراجع رسیدگی است.

انواع سهم قلم در رای داور و قاضی

سهو قلم، اشکال مختلفی دارد که در زیر به بعضی از موارد آن اشاره می کنم:

سهو قلم گاهی با جانداختن یک واژه و گاهی با وجود یک واژه اضافه، رخ می دهد. (همانند جانداختن کلمه ریال پس از نوشتن عدد محکوم‌به یا همانند آنکه داور پس از واژه «ریال» واژه «تومان» را هم بصورت اضافه نوشته باشد)

سهو قلم گاهی در جابجا نوشتن عنوان اصحاب دعوا رخ می دهد (همانند آنکه دادرس یا داور، بجای آقا می نویسد خانم)

گاهی هم سهو قلم در جابجا نوشتن موقعیت طرفین در دعوا رخ می دهد (همانند آنکه دادرس یا داور ، بجای مشخصات خواهان، مشخصات خوانده یا گواهان را می نویسد)

سهو قلم گاهی نیز در اشتباه نوشتن یک واژه رخ می دهد (همانند آنکه فریمان را می نویسد فریدن یا ده را می نویسد دو یا حین انجام کار را می نویسد حُسن انجام کار)

سهو قلم، گاهی در نوشتن ارقام‌ و اعداد و انجام محاسبات رخ می دهد (همانند که بجای عدد ۲ می نویسد ۳ و یا همانند آنکه نتیجه دو ضربدر دو را بجای چهار می نویسد پنج یا همانند آنکه در نوشتن شماره ماده قانونی، اشتباه شود)

سهو قلم گاهی در تنظیم رای و قالب آن اتفاق می افتد (همانند جابجا نوشتن دو واژه یا دو سطر و یا یک پاراگراف)

و….

به هر حال، سهو قلم به ویژه در امور حقوقی (که دقت در نوشتن بخشی از هویت شغلی و علمی متصدیان آن است)  ناپسند ولی قابل گذشت و جبران است.

جبران سهو قلمی که از قاضی یا داور یا مرجع رسیدگی سر زده باشد از طریق تصحیح رای آنها انجام می شود.

صلاحیت تصحیح رای

اصولاً صلاحیت تصحیح رای با همان مقامی است که رای را صادر نموده است.

بنابراین بطور مثال ، سهو قلم در رای قاضی را خود قاضی و سهو قلم در رای داور را خود داور و سهو قلم در رای هیئت حل اختلاف مالیاتی را خود هیئت حل اختلاف مالیاتی باید انجام دهد.

موارد تصحیح رای داور

۱- تصحیح رای داور فقط ناظر به مواردی است که در رای داور ، سهو قلم یا اشتباهات نگارشی و تایپی و محاسباتی صورت گرفته باشد.

اگر هیچ سهو قلم و اشتباهی در رای داوری، صورت نگرفته باشد داور ، حق صدور رای تصحیحی ندارد.

۲- برابر ماده ۴۸۷ قانون آیین دادرسی مدنی رای داور فقط در مواردی همانند سهو قلم (اشتباهات تایپی و نگارشی) یا از قلم افتادن کلمه یا اضافه نوشته شدن یک کلمه یا اشتباه در محاسبات ، قابل تصحیح است.

بنابراین نمی توان به بهانه تصحیح رای داور، درباره چیزی که موضوع داوری و رای داور نبوده است اقدام به صدور رای داوری جدید نمود.

حدود تصحیح رای داوری

۳- به بهانه تصحیح رای داور نمی‌توان در رای صادره، تغییرات حکمی داد یعنی نمی توان اقدام به حذف یا تغییر حکم داوری قبلی یا صدور حکم داوری جدید کرد.

تصحیح رای داور فقط ناظر به رفع اشتباهات قلمی و مادی و تایپی و محاسباتی است.
اقدام برای تصحیح رای داور یا رای قاضی در هیچ موردی و تحت هیچ عنوانی نباید تاثیر بر رای داور یا قاضی در ماهیت دعوا داشته باشد.

نتیجه تصحیح رای داور نمی تواند تغییر حکم داور در ماهیت دعوا باشد.

داور به‌ هیچ وجه نمی تواند به بهانه صدور رای تصحیحی در مضمون و محتوای رای، هیچ گونه تغییری ایجاد کند.

به بهانه رای تصحیحی نمی توان کسی را علاوه بر خواهان یا خوانده دعوای اولیه به تعداد خواهان ها یا خواندگان دعوا اضافه با از تعداد آنها کم کرد.

به بهانه رای تصحیحی نمی توان فردی را که اساسا داخل فرایند دادرسی نبوده است مشمول رای داوری کرد یا فردی را که بلحاظ شکلی و ماهوی، داخل فرایند دادرسی بوده از شمول رای داوری خارج کرد.

به بهانه تصحیح رای داوری نمی توان نام کسی را که بعنوان شاهد معرفی گردیده و شهادتش اخذ شده است از رای داوری حذف کرد یا کسی که در فهرست شهود تعرفه شده نبوده است را به رای داوری صادره اضافه کرد.

به بهانه تصحیح رای داور نمی توان به خواسته های دعوا و به موارد حکم داور ، چیزی را اضافه یا از آنها چیزی را حذف کرد.

زیرا به موجب قاعده فراغت از دادرسی، هیچ قاضی یا داوری نمی تواند فی‌مابین همان طرفین در همان مورد، پس از صدور رای، دوباره اقدام به داوری و صدور رای کند.

به بهانه صدور رای تصحیحی، داور نمی تواند تغییراتی در میزان خواسته دعوا یا تغییراتی در تعداد خواندگان دعوا بدهد و افرادی را داخل در حکم محکومیت خود کند یا از حکم محکومیت خود خارج سازد.

تنها و تنها اختیاری که به قاضی و داور برای اقدام روی رای صادره داده شده برای رفع اشتباهات سهو قلمی است و لاغیر.

موارد تصحیح رای داوری همانند موارد تصحیح آرای قضایی

۴- قانون آیین دادرسی مدنی ایران موارد تصحیح رای داور را به موارد تصحیح رای قاضی در ماده ۳۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی ارجاع داده است.

از لحاظ موارد تصحیح رای ، به هیچ وجه، اختیار داور برای تصحیح رای خود از اختیار قاضی ، بیشتر نیست.

بنابراین داوران باید در هنگام تصحیح رای خود (در موارد قانونی) مفاد ماده ۳۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی را مدنظر داشته باشند.

زمان تصحیح رای داور

۵- اگر داور زودتر از مهلت قراردادی یا قانونی خود اقدام به صدور رای داوری نموده و در این حال، متوجه شود که در رای خود دچار اشتباه و سهو قلم شده است می تواند حتی بدون درخواست طرفین تا قبل از پایان مهلتی که برای انجام داوری داشته اقدام به تصحیح رای داوری کند.

تصحیح رای داوری پس از پایان مهلت داوری

اگر داور ، رای خود را صادر کرده و مهلت داوری نیز پایان یافته باشد ولی هنوز موعد ۲۰ روزه ماده ۴۹۰ قانون آیین دادرسی مدنی برای درخواست ابطال رای داوری ، پایان نیافته باشد داور صرفا به درخواست طرفین یا یکی از آنها مجاز به صدور رای تصحیحی می باشد.

مهلت صدور رای تصحیحی داوری از تاریخ درخواست طرفین یا یکی از آنها ۲۰ روز است.

۶- داور پس از سپری شدن مهلت ۲۰ روزه ماده ۴۹۰ قانون آیین دادرسی مدنی حتی به درخواست طرفین نیز مجاز به صدور رای تصحیحی داوری نیست.

به نظر من تصحیح رای داور در این مورد باید تحت نظر اجرای احکام دادگاه انجام شود.

۷- اگر در موعد ۲۰ روزه ماده ۴۹۰ قانون آیین دادرسی مدنی از داور ، درخواست صدور رای تصحیحی شود ولی داور ، ظرف بیست روز از تاریخ وصول درخواست طرفین اقدام به تصحیح رای داوری و صدور رای تصحیحی نکند دیگر مجاز به صدور رای تصحیحی داوری نخواهد بود.

به نظر من تصحیح رای داور در این مورد باید تحت نظر اجرای احکام دادگاه انجام شود.

تصحیح رای داور بوسیله دادگاه

۸- به نظر من مستند به ماده ۴۸۷ قانون آیین دادرسی مدنی و همچنین مواد ۲۵ و ۲۸ قانون اجرای احکام مدنی در دو مورد بالا یعنی بندهای ۶ و ۷ این نوشتار، تصحیح رای داور ، تحت نظر دادگاهی انجام می شود که حکم داور، زیر نظر آن دادگاه در حال اجراست.

در این حالت بایستی اخذ نظر از داور برای تصحیح رای داوری، پس از درخواست طرفین از طریق اجرای احکام دادگاه به عمل آید.

همچنین مطالعه نوشتار زیر توصیه می‌شود :

شرح و تحلیل داوری در قانون آئین دادرسی مدنی

ترجمه مطلب به زبان‌های دیگر:

• تلفن تماس برای دریافت مشاوره و خدمات داوری: 02188321088 و 02188323279
• تلفن همراه برای طرح درخواست مشاوره و خدمات داوری: 09123836621 و 09122985077
• ایمیل برای طرح سوالات و درخواست ها و ارسال مدارک: irandavary@gmail.com
• تلفن همراه برای ثبت نام در دوره های آموزش داوری: 09059298683