/ 8 شهریور 1397 / No Comments / In رویدادها - یادداشت‌ها / By صادق رئیسی‌کیا

در این نوشتار تصمیم دارم به گونه ای کوتاه و ساده پیرامون تعداد داوران برای بازدیدکنندگان گرانقدر “ایران داوری” توضیحاتی کاربردی ارائه کنم.

هدف از طرح این نوشتارهای کوتاه، ساده و کاربردی آن است که زمینه آشنایی بیشتر افرادی که تصمیم به ارجاع اختلاف به داور دارند یا درگیر انتخاب داور می باشند با مباحث داوری فراهم گردد و بخشی از ابهامات ایشان رفع گردد و به برخی از پرسش های آنان پاسخ داده شود.

در قانون آیین دادرسی مدنی ایران برای تعداد داوران محدودیتی در نظر گرفته نشده است؛ بنابراین طرفین می‌توانند موضوع اختلاف را به یک یا چند داور محول کنند.

مستندات قانونی تعداد داوران

ماده ۴۵۴ قانون آیین دادرسی مدنی بیان می دارد که طرفین می‌توانند اختلاف و منازعه خود را به داوری یک یا چند نفر ارجاع دهند.در این ماده، پیش بینی انجام داوری به وسیله یک یا چند داور، شده است.

در موارد متعدد دیگر نیز مقررات آیین دادرسی مدنی ایران در باب داوری با اشاره به کلمه داوران، این فرض قانونی که داوری به وسیله تعداد بیش از یک نفر انجام شود را پیش بینی کرده است.

ماده ۴۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی نیز پیش‌بینی تعیین داور اختصاصی و داور مشترک را نموده است و این بدان معنی است که هیئت داوری سه نفره با ترکیب دو داور اختصاصی از سمت طرفین و یک سر داور با انتخاب مشترک طرفین را منظور نموده است.

ماده ۴۶۴ قانون آیین دادرسی مدنی نیز فرضی را پیش بینی نموده که طرفین در مورد تعداد داوران توافق نکرده و نتوانسته اند در مورد تعیین داور یا داوران توافق کنند. در این حالت، بایستی هر کدام از آنها به طور اختصاصی، یک داور اختصاصی و بطور مشترک، یک سرداور (داور سوم) را جهت رفع اختلاف، انتخاب نمایند.

ماده ۴۷۴ قانون دادرسی مدنی نیز به موردی اشاره کرده است که رفع اختلاف از سوی دادگاه به هیات داوری، ارجاع شده باشد و در این فرض تاکید نموده که:

“اگر یکی از داوران استعفا دهد یا از دادن رای امتناع کند یا بیش از دو نوبت متوالی در جلسه داوری حضور پیدا نماید دو داور دیگر خواهند توانست (با وجود نقص هیئت داوری) اقدام به رسیدگی و صدور رای نمایند مگر آن که بین آنها اختلاف باشد که در این صورت دادگاه به اضافه نمودن یک داور به ترکیب هیئت داوری، اقدام خواهد نمود”.

مضرات تعدد داوران

البته به طور منطقی وقتی تعداد داوران زیاد باشند اداره کردن فرایند داوری پیچیده‌تر و سخت تر و پرهزینه تر خواهد بود بنابراین ساده ترین و بهترین فرض آن است که هر دو طرف به یک نفر به عنوان داور مرضی الطرفین و مستقل و بی‌طرف، باور داشته باشند که در موضوع مورد اختلاف، علاوه بر استقلال و بی طرفی دارای تخصص و توانایی نیز می باشد.

زوج یا فرد؟

در چنین حالتی طبیعتاً تعیین یک داور بر داوری جمعی، ترجیح خواهد داشت اما اگر به هر دلیلی، نظر طرفین بر آن بود که تعداد داوران بیش از یک نفر باشد بهتر است که این تعداد، فرد باشد تا در موارد اختلاف نظر داوران، امکان بدست آمدن اکثریت و رای اکثریت داوران فراهم گردد.

وقتی تعداد داوران زوج باشد ممکن است در بدست آمدن رای اکثریت اشکالات به وجود آید به این ترتیب که تعداد موافقین و مخالفین یک مسئله مساوی باشد که در این حالت صدور رای داوری، بلاتکلیف می‌ماند زیرا به دلیل مساوری بودن تعداد موافق و مخالف، امکان بدست آمدن رای اکثریت، وجود نخواهد داشت.

آیا می توان چند سازمان داوری را به داوری انتخاب کرد یا خیر؟

تا اینجا بحث ما درباره تعدد داوران حقیقی و مختص مواردی بود که درباره داوری اشخاص حقیقی یا تعیین داور به وسیله اشخاص حقیقی صحبت می کنیم

در این باره که آیا می توان در مورد داوری چند شخص حقوقی یا چند سازمان داوری صحبت کرد یا خیر نیز توضیح مختصری تقدیم می داریم.

عموماً داوری موسسات داوری و سازمان های داوری، ناظر به مواردی است که هر دو طرف اختلاف، یک موسسه یا نهاد داوری را به عنوان داور مرضی الطرفین (مقام ناصب) برگزیده باشند. بنابراین در اغلب موارد، ما با تعدد داوری اشخاص حقوقی روبرو نمی شویم.

اما اگر طرفین یک موسسه یا نهاد داوری را به عنوان داور اختصاصی خود برگزیده باشند مفهومش این خواهد بود که موسسه یا نهاد داوری معینه به عنوان مقام ناصب، در زمانی که ارجاع به داوری محقق شود اقدام به معرفی داور خواهد نمود.

عدم صلاحیت اشخاص حقوقی در داوری

البته با فرض این که اشخاص حقوقی را مجاز به داوری بدانیم این بحث معنی پیدا می‌کند. قانون و رویه قضایی فعلی ما از داوری شخص حقوقی پشتیبانی نمی کند داوری آنها را به عنوان مقام ناصب داور و مدیر فرآیند داوری مورد توجه قرار می‌دهد.

ترجمه مطلب به زبان‌های دیگر: