داوری برخط یا اینترنتی

داوری برخط یا اینترنتی

داوری برخط یا اینترنتی یا داوری آنلاین ،یکی از شیوه های مدرن حل و فصل اختلافات می باشد که بیشترین کاربرد آن در مورد اختلافات ناشی از روابط تجاری، بخصوص تجارت بین الملل است.

 کلیات :

در این شیوه، از مقررات نهاد داوری پیروی می شود. استفاده از این شیوه مبتنی بر اراده و اختیار طرفین است یعنی در هیچ قانونی داوری برخط در خصوص دعوایی الزامی نمی باشد .

همچنین داوری مبتنی بر توافق طرفین است و به خصوص داوری برخط یا اینترنتی که نیاز به بکارگیری امور فنی و تخصصی داشته و مستلزم آمادگی طرفین می باشد.

لازم به ذکر است که داوری برخط چیزی جز داوری سنتی نیست و اینترنتی و برخط بودن آن تغییری در ماهیت و اساس داوری ایجاد نمی‌کند و فقط جریان داوری از طریق فضای مجازی به انجام می رسد.

اغلب حقوقدانان نیز با نظر فوق موافق هستند و داوری برخط یا اینترنتی را شیوه‌ای غیر مستقل نمی دانند. بنابراین داوری برخط یا اینترنتی همان داوری سنتی با استفاده از فناوری های روز در فضای مجازی است.

تاریخچه داوری برخط :

داوری از گذشته های دور تا به امروز همچنان به عنوان مرجع حل و فصل دعاوی وجود داشته است و تنها در گذر زمان و با پیشرفت علم و دست یابی بشر به تکنولوژی شکل و شیوه عملی آن در مواردی تغییر یافته است. قواعد داوری در قانون آیین دادرسی مدنی ایران وجود دارد و به عنوان یکی از مراجع حل و فصل اختلاف در کنار مراجع قضایی به رسمیت شناخته شده است.

در دهه اخیر نیز با پیشرفت ابزارهای الکترونیکی و گسترش اینترنت در اغلب کشورهای جهان ،داوری به شیوه مدرن یعنی داوری برخط یا اینترنتی شکل گرفت. که در آن طرفین اختلاف و داور به صورت آنلاین و حتی در سطح بین المللی با هم در ارتباط هستند. و از طریق اینترنت کلیه اقدامات لازم در داوری انجام گرفته و در نهایت به صورت الکترونیکی و اینترنتی رای صادر می شود.

نظریه حقوقدانان در خصوص داوری برخط :

برخی از حقوقدانان داوری مجازی را محدود به اختلافات ناشی از ارتباطات و معاملات اینترنتی می‌دانند در حالی که علاوه بر این دعاوی امکان استفاده از داوری برخط در سایر دعاوی نیز وجود دارد زیرا داوری بر خط نیز شبیه داوری سنتی بوده و تنها تفاوت آن در مورد وسیله ارتباطی طرفین و داور است.

در داوری برخط ارتباطات از مجرای اینترنت و گاها وسایل الکترونیکی دیگر صورت می‌گیرد و در سایر موارد وظایف و تکالیف داوران همان وظایف و تکالیف داور سنتی می باشد.

حتی در رسیدگی، استماع دعوا، ملاحظه دلایل و صدور رای ،آیین داوری برخط مطابق آیین داوری سنتی صورت می‌گیرد.

مقدمه و زمینه داوری اینترنتی با تصویب قانون داوری تجاری بین المللی در سال ۱۳۷۶ و قانون تجارت الکترونیک در سال ۱۳۸۲ فراهم شده است.

با این وجود در حال حاضر در داوری برخط نیز از قواعد داوری سنتی استفاده می شود زیرا قانون داخلی یا بین المللی خاصی که اختصاص به داوری اینترنتی داشته باشد به تصویب نرسیده است.

معایب داوری آنلاین :

مهم‌ترین مشکلی که در خصوص استفاده از داوری آنلاین وجود دارد مشکلات مربوط به اثبات وجود و صحت و اعتبار موافقتنامه داوری و احراز ماهیت واقعی اشخاص مرتبط یعنی طرفین و داوران می باشد.

در نگاه اول برای افراد این تردید ایجاد می شود که ممکن است با خطر دسترسی احتمالی افراد غیرمجاز به اسناد و دلایل الکترونیکی پرونده خود رو به رو شوند. اما در حال حاضر با توجه به ظهور تکنولوژی های جدید مانند رمزدار کردن اطلاعات و امضای الکترونیکی و تدوین و تصویب قوانینی در راستای کنترل و منظم ساختن تجارت الکترونیک که قابل اعمال بر داوری بر خط نیز می باشند این مشکل حل شده است.

مزیت های داوری آنلاین :

یکی از مهمترین تفاوت های داوری آنلاین در مقایسه با داوری سنتی نبودن محدودیت مکانی است به طوری که داور در هر جای دنیا می‌تواند به صورت اینترنتی و برخط به اختلاف مزبور رسیدگی و اظهار نظر نماید.

با توجه به ماهیت و اساس مشترک داوری برخط و داوری سنتی سایر مزیت های داوری مانند به صرفه بودن هزینه های رسیدگی، عدم اطاله دادرسی و صرف زمان کم ،همچنین تخصصی بودن رسیدگی توسط داوران منتخب،در این روش مدرن نیز وجود دارد.

بررسی رسیدگی قضایی در حل و فصل اختلافات اینترنتی :

با توجه به اصول کلی دادرسی در مراجع قضایی بنابر دلایل زیر رسیدگی قضایی روش مناسبی برای حل و فصل اختلافات اینترنتی نمی باشد.

۱. تعیین دادگاه صالح و انتخاب قانون حاکم در دعاوی اینترنتی بین المللی به علت مشخص نبودن محل دقیق وقوع اختلاف ، مشکل و گاهی غیر ممکن است.

۲.عدم تخصص اغلب قضات مراجع قضایی در خصوص فناوری جدید و رویارویی با تغییرات سریع تکنولوژی و آیین دادرسی مربوط به آن ها و به عبارتی عدم بروزرسانی اطلاعات و مهارت های قضات مشکلاتی ایجاد می کند که با طرح دعوا در دادگاه‌ها مسلما با اطاله دادرسی مواجه خواهیم شد. همچنین هزینه‌های رسیدگی در مراجع قضایی با توجه به تخصصی و فنی بودن موضوعات این دعاوی بسیار سنگین خواهد بود.

تعیین مقر داوری آنلاین :

با توجه به اینکه در جریان داوری که به صورت الکترونیکی و از راه دور صورت می گیرد معمولا طرفین و داوران در مکان‌های جدا از هم هستند در این موارد ظاهراً تعیین مکان داوری مشکل و یا غیر ممکن است .

برخی محققین در این باره می گویند داوری مجازی مقر داوری مشخصی ندارد زیرا وابسته به یک قلمرو جغرافیای خاصی نیست و همه استماعات و تشریفات داوری به صورت الکترونیکی و از طریق شبکه‌های اینترنتی ،گروه‌های چت یا کنفرانس های اینترنتی انجام می شود.

وسایل ارتباطی در داوری اینترنتی :

داوری برخط یا اینترنتی لزوما به این معنا نیست که همه مراحل داوری به طور کامل به وسیله اینترنت و از طریق پست الکترونیک ،کنفرانس‌های تصویری و صوتی وب سایت ها و … باشد و ممکن است در کنار این وسایل ارتباطی از فکس، تلگرام، تلفن، نامه و… نیز استفاده شود و حتی طرفین و داوران با توافق یکدیگر در صورت امکان می توانند قسمتی از جلسات داوری را به صورت واقعی و حضوری تشکیل دهند.

بنابر این می توان گفت:

حل و فصل اینترنتی دعاوی و داوری برخط و به صورت آنلاین ، نتیجه اعمال فناوری اطلاعات و تکنولوژی ارتباطات بر داوری می باشد. و به عنوان مرجع حل و فصل اختلافات به خصوص اختلافات تجاری بین المللی در سطح جهانی مورد استقبال اکثر شرکتهای بین المللی معتبر قرار گرفته است.

توصیه می شود جهت کسب اطلاعات و آگاهی های لازم در خصوص داوری برخط یا اینترنتی یا داوری آنلاین ،از مشاوران و داوران مجرب ما در ایران داوری بهره مند شوید.

ترجمه مطلب به زبان‌های دیگر:

• تلفن تماس برای دریافت مشاوره و خدمات داوری: 02188321088 و 02188323279
• تلفن همراه برای طرح درخواست مشاوره و خدمات داوری: 09123836621 و 09122985077
• ایمیل برای طرح سوالات و درخواست ها و ارسال مدارک: irandavary@gmail.com
• تلفن همراه برای ثبت نام در دوره های آموزش داوری: 09059298683