/ 27 آذر 1403 / No Comments / In یادداشت‌ها / By لیدا مقدم

بی طرف نبودن داور و ابطال رای داور

اگر ثابت شود داور در موضوع داوری ذی نفع است رای داوری اعتبار نخواهد داشت .

یکی از شرایط قانونی داوری منصفانه ، بی طرف بودن داور است ، در حقوق ایران و بسیاری از نظام‌های حقوقی دیگر، بی‌طرفی و استقلال داور از شرایط اساسی داوری است.

بنابراین داور باید شخص ثالث بی طرف باشد.

مثلا خواهر یا برادر یکی از طرفین را نمی توان به عنوان داور انتخاب کرد. هر چند ممکن است مستقیما نفعی از رای داوری به او نرسد اما معمولا به طور غیر مستقیم از رای منتفع خواهد شد.

اثر بی طرفی نبودن داور

اگر ثابت شود که داور در موضوع داوری ذی‌نفع است یا به عبارتی دیگر در صورت بی طرف نبودن داور ، این امر می‌تواند به رد داور یا حتی ابطال رای داوری منجر شود.

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی ایران (مواد ۴۵۴ به بعد) و قانون داوری تجاری بین‌المللی به بررسی این موضوع می پردازیم :

رد داور به دلیل ذی‌نفع بودن

موضوع ذینفع بودن داور معمولا در مواردی پیش می آید که برای مثال داور با یکی از طرفین ، ارتباط خانوادگی ، حقوقی ، مالی ، اقتصادی یا آشنایی نزدیکی داشته باشد یا در نتیجه این دعوا نفع مستقیم ببرد.

در نتیجه اگر یکی از طرفین داوری ، ذی‌نفع بودن داور را اثبات کند می‌تواند از دادگاه یا مرجع داوری درخواست رد داور را مطرح نماید.

همچنین در صورتی که داور پیش از داوری ، به‌عنوان نماینده ، وکیل یا مشاور یکی از طرفین اختلاف نقش داشته باشد عرفا ذی نفع در نتیجه دعوا خواهد بود ، به طور کلی در هر وضعیتی که نشان دهد داور نمی‌تواند بی‌طرفانه تصمیم بگیرد ، صلاحیت رسیدگی نداشته و اگر رایی صادر شده قابل ابطال خواهد بود.

نتیجه بی طرف نبودن داور

ابطال رای داوری

اگر داوری ادامه پیدا کند و رای صادر شود، ذی‌نفع بودن داور می‌تواند دلیل کافی برای تقاضای ابطال رأی داوری باشد.

در این حالت، طرف معترض می‌تواند به دادگاه صالح مراجعه کرده و درخواست ابطال رأی را به استناد عدم بی‌طرفی داور مطرح کند.

مرجع صالح پس از بررسی دلایل، درباره رد یا تأیید رای داوری تصمیم‌گیری خواهد کرد. در صورت تایید ذی نفع بودن داور در نتیجه رای داوری ، حکم به ابطال رای صادر خواهد کرد.

پس مهمترین نتیجه بی طرف نبودن داور ابطال رای داوری است.

همچنین ماده ۴۹۸ و ۴۹۰ قانون آیین دادرسی مدنی نیز مواردی را بیان کرده که رای داوری به دلیل نقض اصول اساسی قابل ابطال است.

نتیجه‌گیری

اگر ذی‌نفع بودن داور ثابت شود اصولا داور رد می شود و داوری ادامه پیدا نمی کند. اما در صورت صدور رای، رای داوری باطل خواهد بود. در هر حال این موضوع باید از طریق دادگاه یا مرجع داوری مورد پیگیری قرار گیرد.

نمونه ای از آرای قضایی

اصل بی‌طرفی و استقلال داور

پیام: در صورتی که داور در زمان صدور رای داوری، رئیس هیات مدیره شرکت محکوم‌له رای داوری باشد، نمی تواند به عنوان ثالث توصیف شود چه به رغم استقلال شخصیت شرکت، این مدیران شرکت هستند که در رویدادهای حقوقی نقش می آفرینند.

بنابراین در این فرض به علت نقض اصل استقلال و بی‌طرفی داور، رای داوری ابطال می‌شود.

برابر ماده ۴۶۹ قانون آیین دادرسی مدنی :

دادگاه نمی‌تواند اشخاص زیر را به سمت داور معین نماید مگر با تراضی طرفین:

کسانی که در دعوا ذی نفع باشند…

بر اساس ماده مزبور انتخاب داور ذی نفع برای داوری ممنوعیت قانونی ندارد و تنها برای برقراری عدالت و رعایت انصاف در رسیدگی است که چنین سخت گیری هایی در این زمینه وجود دارد ، پس با توافق طرفین امکان تعیین داور ذی نفع در دعوا نیز وجود دارد.

اما باید در نظر داشت که داور به دلیل ذی‌نفع بودن در دعوا اساسا نمی تواند به‌طور بی‌طرفانه به اختلاف رسیدگی کند به همین دلیل در چنین مواردی ، قانون به طرفین حق درخواست رد داور و در صورت صدور رای ، حق درخواست ابطال رای را داده است.

ایران داوری مرکز تخصصی داوری در ایران است که با حضور مشاوران متخصص و مجرب آماده ارائه خدمات داوری ، قبول داوری ، مشاوره های تخصصی داوری در خصوص تشریفات انتخاب داور می باشد.

ترجمه مطلب به زبان‌های دیگر: