حدود مداخله دادگاه ها در روند داوری

حدود مداخله دادگاه ها در روند داوری

در این نوشتار به بررسی حدود مداخله دادگاه ها در روند داوری به عنوان مرجع رسیدگی به حل و فصل اختلافات که در نظام حقوقی ایران از اعتبار قانونی برخوردار است می پردازیم. و می خواهیم بدانیم که :

آیا دادگاه ها قانونا حق دخالت در روند داوری را دارند؟ یا داوری به عنوان یک نهاد رسیدگی کننده به دعاوی و اختلافات، مستقل از مراجع قضایی دادگستری است؟

موضوعی که در خصوص داوری اهمیت بسیاری دارد این است که آرای داوری علاوه بر اینکه باید از اعتبار قانونی و قطعی برخوردار باشند باید چهارچوبی برای آنها تعیین گردد که ورود دادگاه ها و رسیدگی و نظارت قضایی بر آنها به گونه ای باشد که مردم داوری را به عنوان مرجعی مستقل از مراجع قضایی بشناسند تا میل به حل و فصل اختلافات خود از طریق داوری داشته باشند. وگرنه لزومی به تعیین داور و رسیدگی داوری نمی‌بینند و مستقیما برای حل و فصل اختلافاتشان به دادگاه مراجعه می کنند.

از جمله آثار توافق طرفین بر داوری سلب صلاحیت از دادگاهها در خصوص رسیدگی به اختلاف موجود یا اختلاف احتمالی که ممکن است در آینده به وجود بیاید می باشد. طرفین با انتخاب داوری، برای طرح دعوا دیگر حق مراجعه به دادگاه ها را ندارند.اما با این وجود سلب صلاحیت دادگاه ها به معنی عدم دخالت مطلق دادگاهها در رسیدگی داوری نمی باشد.

با توجه به قوانین موجود در مواردی، داوری ممکن است تحت مداخله دادگاه ها قرار گیرد. در نگاه اول این امر مغایر با ماهیت و هدف داوری به نظر می رسد اما باید توجه داشته باشید که هدف از مداخله دادگاه ها در رسیدگی داوری کاستن از اعتبار نهاد داوری نبوده بلکه هدف از آن نظارت و کنترل قضایی می باشد.

چگونگی مداخله دادگاه ها در روند داوری

معمولاً دادگاهها بر مبنای اجباری قانونی وارد داوری نمی شوند بلکه در مواردی خاص بنابر درخواست طرفین داوری است که در روند داوری دخالت می کنند.

۱- رسیدگی به اعتبار قرارداد داوری

در مواردی کنترل نهایی داوری بر عهده دادگاه است مثلاً رسیدگی به اعتبار قرارداد داوری یا رسیدگی به مخالف بودن قرارداد داوری با قواعد آمره در صلاحیت دادگاه بوده و رسیدگی به این امر مستلزم مداخله نظارتی از سوی دادگاه می باشد.

خود داور نمی‌تواند در مورد صحت یا بطلان قرارداد داوری رای صادر کند.

۲-رسیدگی به درخواست ابطال رای داوری

پس از رسیدگی داوری و صدور رای توسط داور منتخب ممکن است یکی از طرفین رای داور را نپذیرد در این صورت مطابق قانون ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای داوری مهلت دارد تا از دادگاه درخواست ابطال رای داوری را بنماید در این صورت دادگاه به درخواست ذینفع صلاحیت رسیدگی به درخواست ابطال رای داور را پیدا می کند.

۳-رسیدگی به درخواست صدور اجراییه رای داوری

با توجه به اینکه آرای داوری مانند آرای قضایی لازم الاجرا می باشند و مرجع اجرای رای داوری هم مانند آرای دادگاه ها اجرای احکام مدنی دادگستری می باشد لذا در هر صورت دادگاه حتی اگر در روند رسیدگی و صدور آرای داوری نقشی نداشته باشد در مرحله اجرای رای لزوماً باید وارد عمل شود.

نکته‌ای که در اینجا باید به آن توجه کنید این است که باید در تنظیم قرارداد داوری دقت لازم و کافی داشته باشید و برای اطمینان لازم است از یک وکیل و مشاوره متخصص در تنظیم قراردادها و آگاه از اصول و مقررات مربوط به داوری مشاوره بگیرید . تا در آینده مجبور به طرح دعوا در دادگاه جهت رسیدگی به صحت و اعتبار قرارداد داوری نشوید.

همچنین باید در تعیین داور به تجربه و مهارت و تخصص حقوقی او در حل و فصل اختلاف مربوطه ،دقت کافی داشته باشید . رای صادره توسط داوری مجرب و متخصص مسلماً پس از صدور ،مورد قبول طرفین قرار خواهد گرفت و دیگر نیازی به درخواست رسیدگی به ابطال رای داور در دادگاه نخواهد بود.

در هر صورت برای اجرای رای داوری ذینفع قانونا باید از دادگاه درخواست صدور اجراییه جهت اجرای رای داور را بنماید پس هرچند در مرحله تنظیم قرارداد داوری و رسیدگی و صدور رای لزوما نیازی به مداخله دادگاه وجود ندارد اما در مرحله اجرای رای دادگاه قطعا باید وارد عمل شود.

بنابراین مداخله دادگاه ها می تواند قبل از شروع رسیدگی داوری، در جریان رسیدگی داوری، یا پس از صدور رای داوری باشد. این دخالت ممکن است به صورت نظارتی یا مساعدتی انجام شود.

نتیجه گیری

با توجه به مطالبی که در این نوشتار تقدیم کردیم داوری با اینکه مرجعی شبه قضایی جهت رسیدگی به دعاوی و اختلافات مردم می باشد،و با توجه به رسیدگی قضایی در دادگاه ها دارای مزیت های فراوانی است،(در نوشتار های قبلی مزیت های داوری را بیان کردیم) ولی به طور کامل از مراجع قضایی دادگستری مستقل نیست و در هر مرحله از داوری ممکن است دادگاه به گونه‌ای در فرایند داوری مداخله کند، ولی برای این دخالت اجبار قانونی ندارد و با درخواست طرفین مبنی بر رسیدگی به صحت یا بطلان قرارداد داوری، درخواست رسیدگی به بطلان رای داوری و یا درخواست صدور اجراییه جهت اجرای رای صورت می گیرد.

بنابراین دادگاه ها به منظور ایجاد خلل در رسیدگی داوری یا بی اعتبار کردن آن در داوری دخالت نمی‌کنند بلکه مداخله دادگاه ها در روند داوری همیشه به درخواست یکی از طرفین داوری و به منظور مساعدت و یاری و تایید اعتبار یا بطلان قرارداد و رای داوری می باشد.

ایران داوری مرکز تخصصی داوری در ایران است که با ارائه کلیه خدمات داوری از جمله تنظیم قرارداد داوری، قبول داوری و مشاوره داوری، آماده  ارائه خدمات به متقاضیان می باشد.

ترجمه مطلب به زبان‌های دیگر:

• تلفن تماس برای دریافت مشاوره و خدمات داوری: 02188321088 و 02188323279
• تلفن همراه برای طرح درخواست مشاوره و خدمات داوری: 09123836621 و 09122985077
• ایمیل برای طرح سوالات و درخواست ها و ارسال مدارک: irandavary@gmail.com
• تلفن همراه برای ثبت نام در دوره های آموزش داوری: 09059298683