اعتبار رای داوری نسبت به اشخاص ثالث

اعتبار رای داوری نسبت به اشخاص ثالث را در این نوشتار مورد بررسی قرار می دهیم.

بر اساس ماده ۴۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی: رأی داور فقط درباره طرفین دعوا و اشخاصی که دخالت و شرکت در تعیین داور داشته‌اند و قائم مقام آنان معتبر است و نسبت به اشخاص دیگر تأثیری نخواهد داشت.

اصول اعتبار رای داوری نسبت به اشخاص ثالث

۱- عدم الزام‌آوری رای داوری برای اشخاص ثالث:

اصولا رای داور برای اشخاص ثالث الزام آور نیست.

بر اساس اصل حاکمیت اراده ، داوری فقط نسبت به کسانی الزام‌آور است که در قرارداد حضور دارند یا به نوعی در توافق داوری دخالت داشته اند.

در نتیجه رای داوری نمی‌تواند حقوق یا تعهداتی را به اشخاص ثالث تحمیل کند اشخاصی که در تعیین داوری نقشی نداشته اند نباید تحت تاثیر آن قرار بگیرند.

۲- استثنا در الزام‌آوری رای داوری برای اشخاص ثالث:

البته با توجه به قوانین کشورها در برخی موارد ممکن است رای داوری بر اشخاص ثالث نیز تاثیر بگذارد.

به عنوان مثال در مواردی که شخص ثالث به نحوی در قرارداد اصلی دخالت داشته یا در طول مراحل رسیدگی داوری به عنوان شریک یا نماینده یکی از طرفین اختلاف بوده ، امکان دارد در عمل رای داوری بر او تاثیر بگذارد.

۳- اثر رای داوری بر اشخاص ثالث در قراردادهای تجاری:

در روابط قراردادی در برخی از قراردادهای تجاری پیچیده و به هم پیوسته مانند قراردادهای ساخت‌وساز که اشخاص زیادی با آن در ارتباط هستند ممکن است اشخاص ثالث مانند پیمانکاران فرعی نیز به طور غیرمستقیم تحت تأثیر رای داوری قرار بگیرند.

با این وجود ، این اثر ، مستقیم نیست و رای داوری نمی‌تواند الزامی برای این اشخاص محسوب شود مگر اینکه خود در داوری مشارکت کرده باشند یا قراردادشان شامل شرط ارجاع به داوری بوده باشد.

اما به هر حال در حقوق ناشی از روابط کار تاثیرگذار خواهد بود.

۴- اعتبار رای داوری در محاکم قضایی:

در مواردی که رای داوری به محاکم قضایی برای شناسایی و اجرای رای داوری ارائه می شود، امکان دارد که دادگاه‌ها با رعایت شرایط خاصی ، رای را نسبت به اشخاص ثالث نیز به اجرا بگذارند ولی این بستگی به قوانین داخلی کشورها و کنوانسیون‌های بین‌المللی دارد.

مواردی که اشخاص ثالث می‌توانند به رای داوری اعتراض کنند

رای داور مانند رای دادگاه الزام آور است و قابلیت اجرایی دارد پس مانند حقی که قانون به اشخاص ثالث برای اعتراض به رای دادگاه با عنوان اعتراض ثالث یا ورود ثالث داده است ، در نتیجه باید امکان اعتراض اشخاص ثالث به رای داوری که به نوعی با حقوق آنها در تضاد است وجود داشته باشد.

در نتیجه اصولا اشخاص ثالث در صورتی که تأثیر رای داوری بر حقوق آن‌ها غیرقانونی باشد، باید بتوانند درخواست ابطال رای را مطرح کنند.

با توجه به این‌ که رسیدگی به اعتراض ثالث مستلزم بررسی حکم اولیه است و حکم قبلی در دادگاه صادر نشده، نمی‌توان دادگاه را به‌ عنوان مرجع رسیدگی به اعتراض ثالث در نظر گرفت.

از طرفی نهاد داوری یک نهاد خاص دادرسی است و هر جا که مقررات در مورد آن سکوت کرده باشند، باید به قانون مادر یعنی قانون آیین دادرسی مدنی مراجعه شود و همانگونه که در دادرسی‌های مدنی، رسیدگی به اعتراض ثالث حکمی در صلاحیت دادگاه صادر کننده حکم مورد اعتراض است،

در رسیدگی‌های داوری نیز همین صلاحیت باید برای مرجع داوری باشد. اما همچنان ابهام و اختلاف نظر در این باره وجود دارد برای روشن شدن موضوع به پرسش و پاسخ حقوقی زیر توجه کنید.

پرسش و پاسخ حقوقی

صورت جلسه نشست قضایی

مرجع صالح برای رسیدگی به اعتراض ثالث نسبت به رای داور

پرسش

مطابق ماده ۴۱۸ قانون آیین دادرسی مدنی اعتراض ثالث حکمی نسبت‌ به رای داور مسموع است. در این‌ صورت با در نظر گرفتن این‌که اختلاف اصلی در دادگاه رسیدگی نشده، رسیدگی به اعتراض شخص ثالث در صلاحیت چه مرجعی است؟

نظر هیات عالی

هر چند طبق قاعده کلی باید معتقد بود که مرجع صادر کننده رای باید به اعتراض ثالث نیز رسیدگی نماید ولی این امر با این اشکال مواجه است که چنانچه داور نخواهد یا نتواند به اعتراض رسیدگی کند یا فوت نماید چه باید کرد؟

زیرا قانوناً ضمانت اجرایی برای اجبار داور در رسیدگی به اعتراض ثالث وجود ندارد، مضافاً این که قرارداد داوری بین شخص ثالث و طرفین پرونده وجود ندارد و وفق ماده ۴۵۴ قانون آیین دادرسی داوری مبتنی بر قرارداد است؛ نتیجتاً باید معتقد بود که رسیدگی به اعتراض ثالث در صلاحیت دادگاه می‌باشد.

نتیجه‌گیری

با توجه به اینکه اعتبار رای داوری نسبت به اشخاص ثالث معمولاً محدود است و فقط در شرایط خاص می‌تواند به طور غیرمستقیم بر حقوق آن‌ها تأثیر بگذارد. همچنین با در نظر داشتن این موضوع که داوری ماهیتی قراردادی دارد در نتیجه رای داوری اصولا باید نسبت به طرفین قرارداد و اشخاصی که در فرآیند داوری حضور داشته‌اند اعتبار داشته باشد.

پس رای داوری به‌ صورت مستقیم برای اشخاص ثالث الزام‌آور نیست. چرا که اساس داوری بر توافق طرفین قرارداد بنا شده است.

اما حق اعتراض اشخاص ثالث نسبت به رای داوری در قانون پیش بینی شده است.

ایران داوری مرکز تخصصی داوری در ایران است که با حضور مشاوران متخصص و مجرب آماده ارائه خدمات داوری ، قبول داوری ، مشاوره های تخصصی داوری می باشد.

ترجمه مطلب به زبان‌های دیگر:

• تلفن تماس برای دریافت مشاوره و خدمات داوری: 02188321088 و 02188323279
• تلفن همراه برای طرح درخواست مشاوره و خدمات داوری: 09123836621 و 09122985077
• ایمیل برای طرح سوالات و درخواست ها و ارسال مدارک: irandavary@gmail.com
• تلفن همراه برای ثبت نام در دوره های آموزش داوری: 09059298683