پرسش و پاسخ ایران داوری

درصورتیکه پاسخ به پرسش خود را نیافتید، می‌توانید فرم پرسش از ایران داوری را در پایین صفحه تکمیل کنید.
رسیدگی به اختلافات بازار بورس و اوراق بهادار

رسیدگی به اختلافات بازار بورس و اوراق بهادار

رسیدگی به اختلافات قرارداد پیش فروش ساختمان، خصوصی سازی، قراردادهای پیمانکاری و اختلافات خانوادگی (طلاق) مطابق قوانین ایران در صلاحیت اجباری مرجع داوری می باشند در این نوشتار به بررسی هر یک از این موارد می پردازیم.

داوری به عنوان مرجع حل و فصل اختلافات در نظام حقوقی ایران شناخته شده است در اصل داوری یک مرجع رسیدگی توافق محور می باشد که طرفین به منظور برخورداری از مزیت‌های خاص آن از جمله تسریع در رسیدگی ، کاهش هزینه ها ، کاهش پرونده‌های دادگستری و… در تعیین آن توافق می کنند.

پس اصولاً ارجاع اختلافات طرفین بر مبنای توافق آنها صورت می‌گیرد اما مواردی در قانون پیش‌بینی شده است که حل و فصل اختلاف و ارجاع دعوا به داوری اجباری می باشد.

در قانون بازار اوراق بهادار مصوب ۱۳۸۴

هیئت داوری با ماهیت اجباری به عنوان مرجع حل و فصل اختلافات بازار اوراق بهادار پیش‌بینی شده است مطابق قانون فوق اختلافات مربوطه ابتدا باید به کانون‌های ذیربط برای حصول سازش ارجاع شود در صورتی که در این مرحله ساز سازش حاصل نشود اختلافات برای حل و فصل مرجع داوری ارجاع می شود .(ماده ۳۶ قانون بازار اوراق بهادار)

لازم به ذکر است که قانون بازار اوراق بهادار بر مبنای برخورداری فعالان بازار از مزیت‌های رسیدگی داوری هیئت داوری را جهت حل و فصل اختلافات مربوطه به این بازار تعیین کرده و ضوابط و مقررات خاصی را برای آن مشخص نموده که آن را از داوری

آیا می توان مانع حضور وکیل طرفین در جلسه داوری شد؟

خیر. وکیل طرفین داوری در حدود اختیاراتی که در وکالتنامه دارند می توانند در جلسه و جریان داوری حضور داشته باشند و به دفاع از موکل خود بپردازند.

آیا رای داور نسبت به کسی که در داوری دخالت نداشته هم قابل اجراست؟

خیر. رای داور فقط نسبت به کسانی قابل اجراست که خواهان و خوانده داوری بوده اند.

رای داور باید به چه کسی ابلاغ شود؟

به همه کسانی که به عنوان خواهان و خوانده در جریان داوری، حضور داشته اند.

طرفین داوری می توانند داور را عزل کنند یا خیر؟

بله. برکناری داور اگر با توافق و اراده هر دو طرف باشد قابل انجام است اما یکی از طرفین نمی تواند به تنهایی اقدام به عزل داور نماید.

اعتراض به رای داور با ابطال رای داور، تفاوت دارد؟

بله. اعتراض به رای داور ، اساساً امکان پذیر نیست چون رای داور، قطعی و قابل اجراست. ابطال رای داور ، فقط در موارد انگشت شماری که قانون اجازه آن را داده است انجام می شود.

دستمزد داور آیا تعرفه قانونی دارد؟

بله. اگر درابره دستمزد داور، توافقی بین داور با طرفین داوری وجود نداشته باشد دستمزد داور برابر آیین نامه حق الزحمه داور خواهد بود که بوسیله رئیس قوه قضاییه ابلاغ شده است.

آیا داور اختصاصی می تواند استعفا دهد؟

بله. استعفای داور اختصاصی، بلحاظ قانونی امکان پذیر است اما بلحاظ اجرایی، توصیه نمی شود که داور اقدام به استعفا نماید. داوری تعهد به نتیجه است و به جز در موارد خاص، شایسته نیست که داور اقدام به استعفا نماید.

آیا در ایران ، یک زن را می توان به عنوان داور انتخاب نمود ؟

بله. مقررات داوری ایران برای انتخاب زنان به عنوان داور هیچ محدودیت و ممنوعیتی را مقرر نداشته است.

آیا می توان مقام ناصب را در تعیین داور محدود کرد مثلا شرط کرد که مقام ناصب داور را فقط از بین حقوقدانان انتخاب کند؟

بله می توان چنین محدودیتی برای مقام ناصب ایجاد کرد. اما توصیه می شود در مواردی که یک موسسه حرفه ای داوری را به عنوان مقام ناصب برمی گزینید چنین محدودیتی را ایجاد نکنید چون موسسات حرفه ای داوری در اقدامات و تصمیمات خود همه نکات و اصول داوری را در جهت انجام یک داوری صحیح، لحاظ می کنند.

اگر موسسه یا شرکت به عنوان مقام ناصب داور ، تعیین شود کدامیک از مقامات شرکت یا موسسه صلاحیت و اختیار نصب داور را خواهد داشت؟ مدیرعامل یا هیات مدیره؟

توصیه می شود نصب داور با تصویب هیأت مدیره و با حکم مدیرعامل آن شرکت یا موسسه باشد.

آیا می توان یک شرکت یا موسسه را به عنوان مقام ناصب داور در نظر گرفت؟

بله. اشخاص حقوقی از جمله شرکت ها و موسسات را هم می توان به عنوان مقام ناصب داور تعیین نمود و به آنها برای نصب داور، اختیار و صلاحیت داد.

آیا یکی از طرفین، خودش می تواند برای حل اختلافات با طرف دیگر به عنوان داور تعیین شود ؟

خیر. چنین تصمیمی حتی اگر با رضایت طرف دیگر انجام شده باشد داوری به حساب نمی آیند و در بهترین شرایط شاید بتوان آن را سازش و صلح نامید نه داوری.

مقام ناصب در داوری به چه معنی است؟

به شخص سوم یا شخص ثالث (منظور شخصی به جز دو طرف قرارداد) که بنا به توافق طرفین یا در اجرای قانون اقدام به تعیین و نصب داور می کند مقام ناصب می گویند

آیا اختلافات راجع به نفقه را می توان به داوری ارجاع کرد؟

بله. ارجاع اختلاف به داور در این مورد منع قانون ندارد.

آیا اختلاف مربوط به مهریه قابل ارجاع به داوری می باشد؟

بله. داوری در این مورد منع قانونی ندارد.

آیا درخواست ابطال رای داور مانع اجرای رای داور خواهد بود؟

خیر

اگر درخواست ابطال رای داور خارج از موعد قانونی به دادگاه تسلیم شود دادگاه چه تصمیمی خواهد گرفت؟

دادگاه قرار رد دادخواست را صادر خواهد نمود و این قرار، قطعی است.

چنانچه در قرارداد داوری ، روش خاصی برای ابلاغ رای داور پیش بینی نشده باشد تکلیف چیست؟

داور مکلف است رای خود را از طریق دفتر دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را داشته یا دادگاهی که دعوا را به داوری ارجاع داده تسلیم و ابلاغ نماید.

در مواردی که دادگاه، داور را تعیین می کند آیا دادگاه پس از تعیین داور، حق دخالت در ماهیت موضوع ارجاع شده به داور را دارد؟

خیر. دادگاه در این گونه موارد به جز دعوت طرفین و تشکیل جلسه برای تعیین داور و سپس صدور رای، دال بر انتخاب و معرفی داور، حق و تکلیفی نسبت به ماهیت موضوع ندارد.

در یک قرارداد خرید ملک ، طرف خربدار یک شرکت است که موضوع داوری را به یک شرکت دیگر که حداقل یک نفر از انها در شرکت داوری عضو هیات مدیره و ذینفع است تعیین شده است و در زمان عقد قرارداد این را اعلام نکردند ایا این داوری باطل است یا خیر؟ اگر باطل است استناد به چه قانونی است ؟

این می تواند تحت شرایطی از موجبات جرح و رد داور یا درخواست ابطال رای داور گردد.

آیا تجدیدنظر خواهی نسبت به رای داوری، ممکن است؟

خیر. تنها می توان در موارد خاص قانونی، درخواست ابطال رای داور را به دادگاه ذیصلاح تسلیم نمود.

اگر درخواست ابطال رای داور، خارج از موعد مقرر تسلیم شده باشد دادگاه چه تصمیمی خواهد گرفت؟

دادگاه، قرار رد درخواست ابطال رای داور را صادر خواهد نمود.

اگر رای داوری مورد اعتراض واقع شود آیا صرف اعتراض مانع اجرای رای است؟

خیر. صرف اعتراض به رای داور، مانع اجرای آن نیست.

در صورت تعدد داوران، حق الزحمه داوری، چگونه بین آنها تقسیم می شود؟

به صورت مساوی (بالسویه)

اگر رسیدگی به اختلاف از طریق داوری، به موجب سند رسمی پیش بینی شده باشد اجرای رای داور با اجرای ثبت است یا اجرای احکام دادگاه؟

اجرای احکام دادگاه. اجرای رای داور در این مورد نیز مستلزم دستور اجرا از سوی دادگاه است.

اجرای رای داور با چه مرجعی است؟

اجرای رای داور، از طریق اجرای احکام دادگاهی صورت می پذیرد که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد.

هر گاه در تنظیم و نوشتن رای داوری، سهو قلم رخ دهد تصحیح رای داور با کیست؟

تا پایان مدت داوری، تصحیح رای داور در موارد سهو قلم، راساً با داور خواهد بود.

چنانچه در قرارداد داوری، روش خاصی برای ابلاغ رای داوری، پیش بینی نشده باشد داور برای ابلاغ رای، چه کار بکند؟

داور، مکلف است رای خود را به دفتر دادگاه ارجاع کننده به داوری یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد تقدیم نماید تا از آن طریق، ابلاغ شود.

اگر در قرارداد داوری، مدت اختیار داور برای رسیدگی و صدور رای، تعیین نشده باشد مدت داوری چقدر خواهد بود؟

مدت داوری سه ماه خواهد بود و ابتدای مدت، از روزی خواهد بود که موضوع برای انجام داوری به داور ابلاغ می شود.

هر گاه نسبت به سندی که به داور ارائه شده است ادعای جعل شود تکلیف داور چیست؟

داور می تواند به ادعای جعل هم رسیدگی و حتی برای احراز اصالت سند اقدام به صدور قرار کارشناسی و تعیین کارشناس نماید مشروط بر اینکه ادعای جعل، بدون تعیین جاعل باشد.

پس از انتخاب داور، چه مقامی حق عزل او را دارد؟

طرفین داوری. عزل داور اعم از داور اختصاصی یا داور مرضی الطرفین، تنها با تراضی طرفین داوری، ممکن خواهد بود.

آیا در عزل داور اختصاصی هم نیاز به تراضی طرفین داوری می باشد؟

بله. حتی عزل داور اختصاصی هم نیازمند توافق طرفین داوری است.

آیا مدیر دفتر دادگاه را می توان به عنوان داور، انتخاب کرد؟

خیر. مدیر دفتر دادگاه را مطلقاً نمی توان به عنوان داور، انتخاب کرد.

چنانچه در قرارداد داوری، تعداد داورها و مدت داوری، مشخص نشده باشد تکلیف چیست؟

داوران، سه نفر و مدت داوری، سه ماه خواهد بود.

در صورتی که در قرارداد داوری، تعداد داور معین نشده باشد و طرفین نتوانند در تعیین داور یا داوران توافق نمایند تکلیف چیست؟

هر یک از طرفین باید یک نفر داور اختصاصی، معرفی و یک نفر به عنوان داور سوم به اتفاق، معین نمایند.

چنانچه انتخاب داور به شخص ثالثی واگذار شود و این شخص، پیش از انتخاب داور، بمیرد تکلیف چیست؟

در چنین مواردی، تعیین داور در صلاحیت دادگاه قرار می گیرد.

اگر با وجود شرط داوری در قرارداد، دعوا به دادگاه ارجاع شود تکلیف داوری چه خواهد شد؟

شرط داوری، همچنان معتبر و قابل استناد خواهد بود. در چنین فرضی، طرف مقابل می تواند در نخستین دفاع خود به شرط داوری، استناد کند و از دادگاه، صدور قرار عدم استماع دعوی را تقاضا نماید.

آیا داور می تواند دستور موقت صادر نماید؟

منعی برای صدور دستور موقت از سوی داور، وجود ندارد اما اجرای دستور موقت صادره از سوی داور، منوط به تایید مقامات قضایی و رعایت تشریفات قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی می باشد.

آیا ابلاغ الکترونیکی رای داوری، ارزش قانونی دارد؟

بله. اگر شرایط ابلاغ الکترونیکی برابر مقررات قانون تجارت الکترونیکی در ابلاغ رای داوری، رعایت شده باشد چنین ابلاغی، ارزش قانونی خواهد داشت.

آیا اگر طرفین از طریق پیامک برای انتخاب داور مرضی الطرفین، توافق کرده باشند چنین توافقی، قابل استناد است؟

بله. اسناد الکترونیکی از جمله پیامک اگر شرایط قانون تجارت الکترونیک را داشته باشند قابل استناد شناخته می شوند.

منظور از “هیات داوری” چیست؟

هرگاه حل و فصل اختلاف بر عهده چند نفر گذاشته شود می گوئیم “هیات داوری” به موضوع رسیدگی می کند.

منظور از “داور واحد” چیست؟

اگر حل و فصل اختلاف بر عهده یک داور گذاشته شود می گوئیم “داور واحد” داوری می کند.

تعریفی از موافقت نامه داوری ارائه فرمائید

موافقت نامه داوری، عبارت از توافق کتبی طرفین بر ارجاع اختلافات موجود یا احتمالی ناشی از یک یا چند رابطه حقوقی معین به داوری است.

آیا توافق عملی طرفین برای ارجاع اختلاف به داور، همچون توافق کتبی، دارای ارزش استنادی می باشد؟

بله. توافق عملی طرفین بر ارجاع اختلاف به داوری، آثار توافق کتبی را دارد و همچون قرارداد کتبی، قابل استناد است.

پرداخت هزینه های داوری با کیست؟

در وهله نخست، به توافق طرفین بستگی دارد و در وهله بعد به قواعد داوری. معمولا طرفین در ابتدا به صورت بالمناصفه، پرداخت هزینه های داوری را عهده دار هستند و رویه معمول این است که در رای داور، کسی که محکوم، شناخته شود به پرداخت هزینه های داوری هم محکوم می شود.

“مرکز ایران داوری” نسبت به دیگر موسسات و مراکز داوری چه مزیتی دارد؟

۱- “ایران داوری” هیچ گونه وابستگی سیاسی و مدیریتی به سازمان های دولتی ایران ندارد. ۲- “ایران داوری” برای هر مساله و پرونده ای متناسب با موضوع، از داور و کارشناس متخصص در آن موضوع و رشته بهره می گیرد. ۳- “ایران داوری” با بهره گیری از داوران و کارشناسان متخصص در هر موضوع باعث کاهش زمان رسیدگی و کاهش هزینه های طرفین می شود. ۴- جریان رسیدگی و صدور رای داوری در “ایران داوری” تحت نظارت و کنترل حقوقدانان و کارشناسان متخصص و بی طرف، در نهایت دقت، مدیریت می شود. ۵- “ایران داوری” به اشخاصی که از سوی طرفین یا دادگاه، به عنوان داور انتخاب شده اند مشورت های تخصصی برای رسیدگی و صدور رای داوری می دهد. ۶-  “ایران داوری” از طریق سایت خود، خدمات داوری را به صورت آنلاین ارائه می دهد و همواره در دسترس است.

آیا “ایران داوری” یک سازمان داوری به شمار می رود؟

بله. “ایران داوری” یک مرکز داوری غیر دولتی و تخصصی است که تحت مدیریت موسسه بین المللی حقوقی و داوری برهان اول فعالیت می کند و بر اساس یک شیوه منظم داوری، برترین و با کیفیت ترین خدمات داوری را به مدیران و فعالان اقتصادی ارائه می نماید.

هزینه داوری در “سازمان ایران داوری” چقدر است؟

هزینه های داوری در “سازمان ایرن داوری” مشتمل بر هزینه های اداری و هزینه های داوری است که در آئین نامه هزینه های ایران داوری در قسمت قواعد سایت “ایران داوری” در دسترس شماست.

آیا طرفین می توانند بخشی از اختلافات خود را با سازش، حل و فصل نمایند و از داور بخواهند این سازش را در رای داوری خود بیاورد؟

بله. چنانچه طرفین داوری، بخواهند داور می تواند ضمن رسیدگی به اختلافات باقیمانده، آن بخش از اختلافاتی که طرفین، طی سازش نامه در مورد چگونگی رفع آنها سازش نموده اند را ضمن رای داوری بیاورد.

آیا طرفین اختلاف می توانند پیش از صدور رای داوری، سازش کنند؟

بله. حتی پس از صدور رای داوری هم می توانند سازش کنند که به گونه دیگر یا با ترتیبات دیگری، اختلافات خود را حل و فصل نمایند.

اگر طرفین، در حین داوری، صلح و سازش نمایند تکلیف داوری چه می شود؟

اگر طرفین، پیش از صدور رای داوری، صلح و سازش نمایند داور، صلاحیت و تکلیف خود به رسیدگی را از دست می دهد.

داوری سازمانی بهتر است یا داوری موردی؟

هر کدام مزیت های خاص خود را دارند ولی در مجموع، داوری سازمانی بهتر از داوری موردی است زیرا در داوری سازمانی، سازمان داوری بنا به قواعد و شیوه داوری که اعمال می کند و بنا به دقتی که در انتخاب داوران متخصص دارد و بنا به نظارتی که بر جریان رسیدگی و صدور رای، اعمال می نماید اطمینان بخشی بالاتری ا فراهم می آورد.

داوری موردی، به چه شکل انجام می شود؟

در داوری موردی، داور یا داوران را طرفین داوری، انتخاب می کنند و تنها شخص داور است که حق دخالت در جریان داوری را دارد و همه جریان رسیدگی (اعم از امور اداری و قضاوتی) به تنهایی بر عهده داور یا داوران است.

منظور از مقام ناصب، چیست؟

مقام ناصب، شخص حقیقی یا حقوقی است که به موجب قانون یا برابر توافق طرفین، تعیین داور به عهده اوست.

منظور از داوری موردی، چیست؟

داوری موردی، یعنی انجام داوری از طریق یک یا چند داور.

داوری سازمانی، چیست؟

داوری، وقتی سازمانی خواهد بود که مدیریت داوری (اعم از انتخاب داور و چگونگی رسیدگی و صدور رای داوری) بر عهده یک شخص حقوقی (مثلا موسسه بین المللی حقوقی و داوری برهان اول) قرار گیرد.

یک نمونه خوب و کاربردی از شرط داوری را معرفی می فرمائید؟

نمونه شرط داوری “ایران داوری”

«کلیه اختلافات و دعاوی ناشی از این قرارداد و یا راجع به آن از جمله انعقاد، اعتبار، فسخ، نقض، تفسیر یا اجرای آن با اختیار صلح و سازش به موسسه بین المللی حقوقی و داوری برهان اول که تحت ضوابط تخصصی و نام اختصاری “ایران داوری” فعالیت می کند ارجاع می گردد که مطابق با مقررات و قواعد و نیز آئین داوری “ایران داوری” با رأی یک یا سه نفر داور به صورت قطعی و لازم الاجراء حل و فصل گردد. داور(ان) علاوه بر مقررات حاکم، عرف تجاری و رویه داوری ذیربط را نیز مراعات خواهد (خواهند) نمود. شرط داوری حاضر، موافقتنامه ای مستقل از قرارداد اصلی، تلقی می‌شود و در هر حال، لازم الاجراء است.»

مهمترین نکاتی که در قرارداد داوری باید مورد توجه قرار گیرد چیست؟

۱- تصریح به توافق طرفین برای رجوع به داور را به خوبی نشان بدهد. ۲- تعداد داوران و مشخصات آنان را تعیین کرده باشد. ۳- مقررات حاکم بر داوری را تعیین کرده باشد. ۴- زبان و محل داوری را هم تعیین نموده باشد.

اگر رای داور، دارای ابهام باشد تکلیف چیست؟

رفع ابهام از رای داور، بر عهده خود داور است و بنا به درخواست طرفین داوری یا مقاماتی که اجرای رای داور را دنبال می کنند داور، رفع ابهام خواهد نمود.

آیا سازمان های دولتی یا عمومی، قانوناً از پرداخت هزینه داوری معاف هستند؟

خیر. در مواردی که دعاوی و اختلافات آنان قابل ارجاع به داوری باشد باید هزینه داوری را برابر تعرفه یا برابر توافق، پرداخت نمایند.

آیا در قراردادهای بین کارفرما و کارگر می توان داوری کرد؟

اگر مرتبط با حقوق و روابط کار باشد خیر. زیرا قانون کار از قواعد آمره است و در اختلافات ناشی از روابط کار، حل اختلاف، صرفاً در صلاحیت مراجع مندرج در قانون کار است.

آیا می توان در شرایط داوری، صلاحیت داور برای رسیدگی به بخش هایی از قرارداد را نفی کرد؟

بله. طرفین داوری می توانند چنین توافقی بنمایند و صلاحیت داور، در رسیدگی و صدور رای، محدود به مواردی است که راجع به آنها صلاحیت دارد.

اگر اصل قرارداد رجوع به داور یا شرط داوری، بی اعتبار بوده باشد تکلیف رای داوری صادره چه خواهد بود؟

رای داوری صادره، باطل خواهد بود و قابلیت اجرا نخواهد داشت.

آیا ابطال رای داور، مهلت قانونی دارد؟

بله. مهلت آن، ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای داور می باشد.

ابطال رای داور را از کدام دادگاه باید خواست؟

از دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد.

آیا رئیس دادگستری می تواند بدون طی تشریفات قانون آئین دادرسی مدنی، راساً داور تعیین کند؟

خیر. رئیس دادگستری نمی تواند از باب خیراندیشی یا به بهانه کاستن از پرونده های ورودی در حوزه قضایی تحت مدیریتش، بدون توجه به مقررات قانونی، از جمله قانون آئین دادرسی مدنی، اقدام به تعیین داور نماید.

آیا یک داور می تواند رای داور دیگر را ابطال کند؟

خیر. ابطال رای داور در صلاحیت دادگاه است نه داور.

آیا داور می تواند رای خودش را باطل کند؟

خیر. داور همچون قاضی، پس از صدور رای از رسیدگی، فراغت پیدا می کند. ابطال رای داور در صلاحیت دادگاه است.

منظور از قابلیت اجرای بین المللی آرای داوری چیست؟

منظور این است که امکان اجرای رای داوری، منحصر به کشور محل صدور رای داور نیست بلکه رای داوری را می توان در بیش از ۱۵۰ کشور جهان اجرا کرد.

رای داوری که در ایران صادر گردیده است برای اجرا در سایر کشورها چه پشتوانه ای دارد؟

به پشتوانه معاهدات بین المللی داوری که بیش از ۱۵۰ کشور عضو آن می باشند رای داوری در بیش از ۱۵۰ کشور جهان قابل اجراست.

رای داور فقط در شهر محل صدور رای داوری، قابل اجراست یا در همه کشور؟

رای داور، از نظر قانونی در همه شهرها و مناطق کشور، قابل اجرا می باشد.

داوری در مورد قراردادهای فروش به چه صورت می باشد؟

قرارداد فروش با دیگر قراردادها از جنبه داوری، هیچ تفاوتی ندارد. همانگونه که در یک قرارداد مشارکت می شود شرط داوری گذاشت در یک قرارداد فروش هم می توان شرط داوری گذاشت و داوری نمود.

قابلیت اجرای بین المللی رای داوری، به چه معنی است؟

چون بسیاری از کشورها به معاهدات بین المللی راجع به شناسایی و اجرای رای داوری پیوسته اند و قبول کرده اند که آرای داوری صادره در کشورهای عضو این معاهدات در همه کشورهای عضو معاهده، قابل اجرا می باشد رای داور در بسیاری از نقاط جهان قابل اجراست و این یکی از مزیت های رای داوری است.

اگر کسی که بر اساس رای داوری، محکوم شده، رای داور را اجرا ننماید چکار باید کرد؟

اگر شخصی که بر اساس رای داور، محکوم شده است با اراده و تمایل خود رای داور را اجرا ننمود می توان از دادگاه درخواست صدور اجرائیه نمود و از طریق اجرای احکام دادگاه، رای داور را اجرا کرد.

ضمانت اجرای رای داور چیست؟

رای داور، همانند رای دادگاه، قابل اجرا می باشد.

بهترین شرط داوری، چگونه شرطی است؟

بهترین شرط داوری، شرطی است که ضمن بیان همه جزئیات ضروری، پیچیدگی و ابهام نداشته باشد.

آیا دادگاه می تواند با وجود شرط داوری به اختلاف طرفین رسیدگی نماید؟

خیر. دادگاه در این موارد از رسیدگی به اختلاف، خودداری نموده و طرفین را به داوری، ارجاع می دهد.

آیا با وجود شرط داوری، همچنان می توان برای طرح دعوا به دادگاه رجوع کرد؟

خیر. اگر داوری در قرارداد بین طرفین، شرط داوری شده باشد پیش از انجام داوری، طرفین حق مراجعه به دادگاه را نخواهند داشت.

آیا امکان ارجاع به داور بدون مراجعه به شورای حل اختلاف برای اختلافات املاک استیجاری بین موجر و مستأجر وجود دارد؟

بله. منع قاونی در این مورد وجود ندارد.

در قرارداد ذکر شده اختلاف توسط داور مرضی الطرفین حل شود. حال، طرف مقابل از معرفی داور خود یا قبول داور تعیین شده توسط من سر باز می زند. چه کنم؟

اگر معرفی داور به طرف مقابل را از طریق ابلاغ اظهارنامه رسمی با ذکر نام و اخذ قبولی او انجام داده باشید و نپذیرفته یا پاسخ نداده باشد باید از مرجع قضایی، درخواست تعیین داور کنید.

آیا ارجاع اختلاف به داوری می‌تواند ناظر به اختلافات قبلی، کنونی و آتی باشد؟

بله. توافق برای ارجاع اختلاف به داور ممکن است قبل از بروز اختلاف، در زمان رخداد اختلاف و یا حتی در جریان رسیدگی به اختلاف در دادگاه حاصل شود.

چگونه می‌توان اختلافی را به داوری ارجاع داد؟

شرط لازم برای مراجعه به داوری وجود توافقی میان طرفین است.

چه اختلافاتی را می‌توان به داوری ارجاع نمود؟

تقریباً تمامی اختلافات تجاری و بازرگانی قابل ارجاع به داوری است.

آیا در داوری، طرفین حق داشتن وکیل را دارند؟

بله. طرفین می توانند از مشاوره حقوقی و همراهی وکیل از ابتدا تا پایان جریان رسیدگی داوری برخوردار شوند.

چرا بازرگانان و فعالان اقتصادی، برای حل اختلافات خود داوری را انتخاب می نمایند؟

زیرا داوری در مقایسه با دادگاه، مزایای ویژه ای دارد که از جمله می توان به قابلیت اجرای بین المللی آراء داوری، محرمانه بودن فرایند داوری، تخصصی بودن رسیدگی در داوری، قطعی بودن آراء داوری، آزادی اراده طرفین داوری، انعطاف در جریان رسیدگی داوری، هزینه های پایین تر و سرعت بالای رسیدگی در داوری اشاره نمود.

داوری چیست؟ لطفا تعریف ساده و جامعی از داوری ارائه کنید.

داوری، به زبان ساده، نوعی قضاوت خصوصی است که در آن، افراد با اراده و میل خود تصمیم می گیرند بدون مراجعه به دادگاه، اختلافات میان خود را توسط داور (یا داورانی) که طرفین انتخاب می نمایند حل و فصل کنند.

برای ارجاع اختلاف به مرکز منطقه ای داوری تهران (trac) باید چه جمله ای را در قرارداد ذکر کرد؟

کافی است شرط داوری نمونه زیر را در قرارداد ذکر کنید:

“هر گونه اختلاف ناشی از یا در ارتباط با قرارداد حاضر، از جمله هر گونه اختلاف مرتیط با وجود، اعتبار یا انقضاء قرارداد به مرکز منطقه ای داوری تهران ارجاع می گردد و مطابق قواعد داوری این مرکز به صورت نهایی حل و فصل خواهد شد. قانون حاکم بر داوری قانون کشور … می باشد.”

قطعی بودن رای داوری چه فایده ای دارد؟

سبب سرعت در حل و فصل اختلافات می شود و هزینه های مستقیم و غیر مستقیم ناشی از اصل اختلاف یا طولانی شدن اختلاف را کاهش می دهد.

آیا رای داوری، قابل تجدید نظر است؟

خیر. برابر قوانین ایران رسیدگی داوری، یک مرحله ای است و رای صادره قابل تجدید نظر نمی باشد و فقط در موارد بسیار محدودی قابل ابطال هستند.

آیا کارمندان دولت می توانند در دعوایی که یک طرف آن دولت است قبول داوری نمایند؟

خیر. حتی در فرضی که محدودیت های اصل ۱۳۹ قانون اساسی نیز در بین نباشد کارمندان دولت به اقتضای تبع قرارداد و نوع رابطه کاری با دولت، نمی توانند به طرفیت دولت، قبول داوری نمایند.

آیا نسبت به رای داور می توان درخواست اعاده دادرسی داد؟

خیر. چنین امکانی در قوانین و رویه قضایی ایران پیش بینی نشده است.

اگر در شرط داوری، حق الزحمه داوری، بالمناصفه بر عهده طرفین، مقرر شده باشد آیا این شرط معتبر است؟

بله. منع یا رد قانونی در این خصوص وجود ندارد.

آیا داور حق دارد از داوری استعفاء دهد؟

بله. داور می تواند حتی پس از قبول داوری از داوری، استعفاء دهد.

آیا داوران می توانند با بهره گیری از فناوری های کنونی، به صورت مجازی جلسه رسیدگی را برگزار نمایند؟

هر چند از ماده ۴۷۳ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی می توان این گونه استنباط نمود که لزوماً جلسات رسیدگی داوری باید به صورت حقیقی و فیزیکی برگزار شود اما اگر در شرط داوری یا در آئین داوری که مورد قبول طرفین قرار گرفته است پیش بینی برگزاری جلسات رسیدگی به صورت مجازی شده باشد چنین شرطی معتبر و قابل استناد و اجرا می باشد.

اگر قرارداد اصلی بین طرفین اقاله شود آیا شرط داوری مندرج در آن قرارداد همچنان معتبر خواهد بود؟

خیر. اصولاً در پی اقاله یک قرارداد، شروط ضمن آن قرارداد از جمله شرط داوری نیز از درجه اعتبار ساقط خواهند شد.

آیا عده داوران می تواند زوج باشد؟

بله. منع قانونی برای انتخاب داوران به عده زوج نداریم هر چند که معقول است عده داوران فرد باشد.

آیا سازش بین طرفین هم داوری، محسوب می شود؟

خیر. سازش نیز همچون داوری، یکی از راه های غیرقضایی حل اختلاف است و تفاوتش با داوری در این است که رکن اصلی حل اختلاف از طریق سازش، توافق طرفین است و در داوری، این رکن، رای داور است.

آیا کارمند دولت میتواند در دعوی شهرداری با اشخاص دیگر به عنوان داور تعیین شود؟

خیر. برابر بند ۸ ماده ۱ قانون منع مداخله ی وزراء و نمایندگان و کارمندان و مقامات دولتی و کشوری، کارمند دولت نمیتواند به عنوان داور در دعاوی شهرداری تعیین شود.

آیا شخص ثالثی که طرفین اختلاف، انتخاب داور را به او سپرده اند میتواند شخص حقوقی یا موسسه داوری باشد؟

بله. شخص ثالثی که طرفین اختلاف، انتخاب داور را به او سپرده اند ممکن است حقوقی یا حقیقی باشد و در این مورد منع قانونی وجود ندارد.

آیا کارشناسان رسمی دادگستری را می توان به عنوان داور مرضی الطرفین انتخاب کرد؟

بله. منع قانونی در این مورد وجود ندارد.

آیا صلاحیت داور را می توان محدود به ریش سفیدی در جهت حل اختلاف نمود؟

خیر. مفهوم قانونی داوری، حل اختلاف همراه با صلاحیت برای رسیدگی و تصمیم گیری است نه صرفا خیر اندیشی. ریش سفیدی، تلاشی خیر اندیشانه است که طرفین ملزم به قبول آن نیستند.

آیا داوری همان کارکرد شورای حل اختلاف را دارد؟

خیر. شورای حل اختلاف بخشی از قوه قضائیه است و حیطه ی مشترک آن با داوری بسیار محدود است.

اگر نهایتا رای داور، غیر قابل اجرا شناخته شد تکلیف دعوی طرفین چیست؟

قابل طرح در دادگاه می باشد.

اگر دادگاه اجرای رای داور را ناممکن دانست تکلیف چیست؟

باید به تصمیم دادگاه اعتراض شود تا پرونده به مرحله تجدیدنظر برود.

اگر بین قابل اجرا بودن یا نبودن رای داوری تردید شود تکلیف چیست؟

اصل بر این است که آراء داوری لازم الاجرا و الزام آور است.

آیا عدم امکان اجرای رای داور لزوما به معنی ابطال رای داور است؟

خیر. دلایل و جهاتی که می تواند مانع از اجرای رای داوری بوسیله دادگاه شود ممکن است با جهات ابطال رای داوری یکسان نباشد.

چنانچه محکوم علیه رای داوری، خودش اقدام به اجرای رای کند آیا نیاز به صدور اجرائیه است؟

خیر. برابر ماده ۴۸۸ قانون آئین دادرسی مدنی چنانچه محکوم علیه، تا ۲۰ روز پس از ابلاغ رای آن را اجرا ننماید برای اجرای رای نیاز به صدور اجرائیه و توسل به دادگاه خواهد بود.

رای اعلامی داور چگونه قابل اجرا است؟

با ابلاغ رای به شخصی که محکوم شده است و نیز با اعلام رسمی آن به ادارات و مقامات ذیربط.

آیا رای داور به خودی خود برای قدرت اجرایی است؟

خیر. رای داور با اجرا از طریق دادگاه، قدرت اجرایی پیدا می کند. البته در مورد رای که صرفا اعلامی باشد، مقداری تفاوت وجود دارد.

آیا می توان یکی از طرفین قرارداد داوری را به عنوان داور، تعیین نمود؟

خیر. وجود سه عنصر زیر در مساله داوری، الزامی است:

۱- طرف اول اختلاف

۲- طرف دوم اختلاف

۳- شخص ثالثی به عنوان داور

آیا در شرایط داوری بین دو ایرانی، می توان قانون حاکم بر داوری را قانون یک کشور دیگر قرار داد؟

به طور کلی بله. با این توضیح که اگر ایران آن کشور را به رسمیت شناخته باشد می توان قوانین آن کشور را تا جایی که با قوانین الزام آور و اخلاق حسنه و نظم عمومی و قواعد شرعی ایران در تعارض نباشد به عنوان شرایط داوری در قرارداد یا شرط داوری در چهارچوب ماده ۱۰ قانون مدنی و قانون آئین دادرسی مدنی در باب داوری، پذیرفت.

آیا طرفین اختلاف که در تهران ساکن هستند می توانند به تعیین داور بوسیله دادگاه کرج، تراضی نمایند؟

بله. برابر ماده ۴۶۲ قانون آئین دادرسی مدنی، طرفین می توانند دادگاه معینی را برای انتخاب داور، تعیین نمایند.

آیا طرفین داوری می توانند مکرراً داور، تعیین یا عزل نمایند؟

بله. تعیین یا عزل داور، در حیطه اراده و صلاحیت طرفین داوری است.

آیا رای داور باید دربردارنده جهات استحقاق یا عدم استحقاق طرفین داوری باشد؟

بله. داور می بایستی در رای داوری، به روشنی بیان کند که به چه دلایل و جهاتی، خواسته ها و ادعاهای طرفین داوری را پذیرفته یا رد نموده است.

آیا داور مکلف است در رای داوری به مواد قانونی هم استناد کند؟

خیر. داور، تکلیفی برای استناد به مواد قانونی ندارد هر چند که بهتر است رای خود را با استناد به مواد قانونی و استدلال های قوی، استحکام بخشد.

رای داور چه ویژگی های مهمی باید داشته باشد؟

۱- باید موجه باشد.

۲- باید مدلل باشد.

۳- نباید با قوانین موجد حق، مخالف باشد.

ارکان مهم تشکیل دهنده داوری در ایران چه می باشند؟

۱- دو طرف که به ارجاع اختلاف به داوری رضایت داده باشند. (طرفین داوری)

۲- طرف سومی که به عنوان داور برگزیده می شود. (داور)

۳- قانونی که اجازه حل اختلافات از طریق داوری را تجویز و اجرای رای داور را تضمین کرده باشد. (قوانین و مقررات داوری)

۴- ساختار و سازمانی که امور داوری را سازماندهی نموده و به پیش می برد. (دستگاه اجرایی یا به عبارت دیگر، قوه قضائیه)

آیا به صرف رضایت یکی از طرفین و تا پیش از موافقت طرف مقابل، داوری، مفهوم پیدا می کند؟

خیر. داوری یک قرارداد است و نیازمند توافق هر دو طرف برای انجام آن است. صرف رضایت یکی از طرفین به داوری، پیش از موافقت طرف دیگر، هیچ مفهوم و تکلیفی در قالب داوری، ایجاد نخواهد کرد.

آیا شخصی که در داوری، تخصص دارد به درخواست یکی از طرفین اختلاف می تواند طرف مقابل را به داوری، فرا بخواند؟

بله. چنین مفهوم و روشی در امر داوری، قابل قبول و دارای توجیه است. یک شخص، به نمایندگی از یکی از طرفین اختلا می تواند طرف دیگر را به برای قبول داوری یا قبول ارجاع اختلاف به داور به تشکیل جلسه یا اعلام رضایت کتبی در این خصوص، دعوت کند.

آیا داوری را می توان شیوه خصوصی حل اختلافات به شمار آورد؟

به طور کلی بله. هر چقدر در شرط یا قرارداد داوری، درباره حدود صاحیت داور و چگونگی رسیدگی و صدور رای و نیز شیوه ابلاغ و اجرای رای داور، جزعیات بیشتری به کار گرفته شده باشد، می توان گفت خصوصی بودن شیوه حل اختلاف در مورد داوری، مفهوم عینی تری خواهد داشت. البته در هر صورت، مقررات الزام آور ایران در خصوص داوری باید رعایت شود.

آیا پیش از بروز هر گونه اختلاف می توان قرارداد داوری منعقد نمود؟

بله. همراه با انعقاد قرارداد اصلی (در قالب شرط داوری) یا در قالب یک قرارداد مستقل، پیش از بروز هر گونه اختلاف یا منازعه می توان بر سر ارجاع اختلاف و منازعه به داوری اعم از آنکه مربوط به گذشته، اکنون یا آینده باشد توافق نمود.

آیا می توان اشخاص را بدون جلب رضایتشان به امضاء قرارداد یا شرط داوری، ناگزیر ساخت؟

خیر. در قرارداد یا شرط داوری نیز باید شرایط اساسی برای صحت معاملات، از جمله قصد و رضایت طرفین رعایت گردد.

آیا داور مرضی الطرفین نیز باید قرارداد یا شرط داوری را نیز امضاء نماید؟

بله. شخصی که به عنوان داور مرضی الطرفین، برگزیده شده است باید قرارداد یا شرط داوری را به عنوان قبول داوری، امضاء نماید.

قرارداد داوری باید به امضای چه کسانی برسد؟

قرارداد یا شرط داوری باید به امضای همه اشخاصی که در ارجاع اختلاف به داوری و تعیین داور، شرکت داشته اند برسد.

آیا وکیل می تواند برای موکل قبول داوری نماید؟

بله. وکیل در صورتی که دارای اختیار برای تعیین داور یا قبول ارجاع به داوری باشد می تواند به وکالت از موکل، حل اختلاف را به داوری، ارجاع نماید.

اجرای رای داور، تابع چه مقرراتی است؟

اصولاً تابع قانون اجرای احکام مدنی و قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی است.

اگر رای داور جنبه اعلامی داشته باشد آیا اجرای آن نیاز به صدور اجرائیه دارد؟

خیر. هر رایی که فقط جنبه اعلامی داشته باشد، نیازمند صدور اجرائیه نیست.

آیا قاعده فراغت از دادرسی، شامل داور نیز می شود؟

بله. داور نیز همانند قاضی حق ندارد پس از صدور رای، اقدام به نغییر در رای صادره نماید.

اگر طرفین داوری، فقط بخشی از رای داور را قبول نداشته باشند تکلیف چیست؟

رای داور در قسمتی که طرفین داوری آن را نپذیرفته اند، مردود و غیر قابل اجرا شناخته خواهد شد.

اگر هر دو طرف داوری، رای داوری را به کلی نپذیرند چه باید کرد؟

در این گزینه رای داوری، مردود و غیر قابل اجرا شناخته می شود و طرفین برای حل اختلاف خود به دادگاه یا داور دیگری، رجوع خواهند نمود.

اگر مدت داوری در قرارداد یا شرط داوری، معین نشده باشد تکلیف داور یا داوران برای رسیدگی داوری چیست؟

در این گزینه، مدت داوری ۳ ماه و ابتدای آن از روزی خواهد بود که موضوع اختلاف، برای انجام داوری به داور یا تمام داوران ابلاغ می شود.

اگر داوران ۳ نفر یا بیشتر باشند آیا می توانند برای تشکیل جلسه و نحوه رسیدگی داوری، ترتیبی اتخاذ کنند؟

بله. البته باید در تعیین ترتیبات مورد نظر خود قرارداد یا شرط داوری و نیز قوانین الزام آور کشور را رعایت کنند.

اگر زمان و مکان جلسه رسیدگی به اطلاع یکی از داوران نرسد تکلیف چیست؟

در صدر ماده ۴۸۴ قانون آئین دادرسی مدنی، تصریح شده که داوران باید از جلسه ای که برای رسیدگی داوری تشکیل می شود، آگاه گردند. بنابر این جلسه رسیدگی داوری که به داوران ابلاغ نشده باشد فاقد رسمیت و تشکیل نشده شناخته خواهد شد.

آیا همه داوران باید در جلسه رسیدگی داوری، حاضر شوند؟

بله. اصل بر شرکت همه داوران در جلسه داوری است اما عدم حضور یکی از داوران مانع از رسیدگی و صدور رای از سوی اکثریت داوران نخواهد شد.

آیا اعلام جلسه رسیدگی به طرفین داوری می تواند شفاهی باشد؟

بله. البته اگر در قرارداد یا شرط داوری، روش یا شیوه خاصی برای انجام ابلاغیه های داوری، تعیین شده باشد باید به همان شیوه و روش، عمل شود.

اگر داوران ۳ نفر باشند آیا ابلاغیه های مربوط به داوری باید به امضای همه داوران برسد؟

بله. اصولاً ابلاغیه های مربوط به داوری نیز باید به امضای همه داوران برسد. البته اگر داوران از بین خود، یک نفر را به عنوان سرداور، تعیین کرده باشند و انجام امور ابلاغ های داوری را به او واگذار نموده باشند ابلاغیه های داوری می تواند فقط به امضای سرداور باشد.

اگر داوران ۳ نفر باشند آیا رای داوری باید به امضای هر ۳ نفر برسد؟

بله. رای هیات داوری باید به امضای همه داوران برسد.

اگر داوران ۳ نفر باشند و اختیار صلح و سازش بین طرفین را هم داشته باشند آیا می توانند بر مبنای سازش، به اختلاف طرفین رسیدگی کنند؟

بله. رسیدگی بر مبنای سازش در این مورد صحیح است و رای هیات داوری که بر مبنای سازش صادر شده باشد معتبر و قابل اجرا است.

اگر قاضی اجرای احکام دادگاه احراز نماید رای داور مشمول موارد بطلان موضوع ماده ۴۸۹ قانون آئین دادرسی مدنی است چگونه عمل خواهد شد؟

در این مورد، قاضی اجرای احکام می تواند از اجرای رای خودداری نماید

چنانچه داور، نسبت به اشخاصی که در داوری شرکت نداشته اند اقدام به صدور رای نماید تکلیف چیست؟

رای صادره قابل ابطال است داور منحصرا صلاحیت رسیدگی به اختلافات اشخاصی را دارد که در تعیین داور نقش داشته اند.

اگر داور اختیار صلح و سازش را نداشته باشد اما رای داوری را بر مبنای صلح و سازش، صادر کند آیا رای او قابل ابطال خواهد بود؟

بله. چون خارج از حدود اختیارات و صلاحیت خود اقدام به صدور رای نموده برابر بند ۳ ماده  قانون آئین دادرسی مدنی، این رای، قابل ابطال است.

چنانچه رای داور خارج از مهلت قانونی صادر شده باشد و طرفین داوری، اعتراضی نسبت به این امر نداشته باشند تکلیف چیست؟

اگر طرفین داوری، رای داور را که خارج از مهلت، صادر شده باشد بپذیرند و نسبت به آن اعتراض و ادعایی نداشته باشند رای صادره قابل اجرا خواهد بود.

چنانچه داور، احراز نماید حق موضوع سند رسمی به نفع یکی از طرفین داوری، انتقال یافته تکلیف داور چیست؟

در این مورد داور می تواند در صورت وجود دلایل و مستندات مثبته، اقدام به صدور رای بر اساس تشخیص خود نماید.

اگر رای داوری خارج از مدت داوری به طرفین داوری ابلاغ شده باشد قابل ابطال است یا خیر؟

چنانچه رای داور در مدت داوری، ثابت شده باشد ابلاغ آن در خارج از مدت داوری، موجب بطلان رای داور نیست.

اگر بی اعتباری قرارداد یا شرط داوری در دادگاه ثابت شود تکلیف رای داوری چیست؟

صلاحیت داور، بر پایه قرارداد و شرط داوری است و اگر بی اعتباری قرارداد و شرط داوری ثابت شود بدیهی است که رای داور هم باطل و غیر قابل اجرا است.

اگر رای داور، با مندرجات دفتر املاک ادارات ثبت اسناد واملاک، مغایر باشد چگونه عمل می شود؟

رای داور، باطل است و قابلیت اجرا ندارد.

چنانچه شخصی که از داوری ممنوع بوده اقدام به صدور رای داوری نماید تکلیف چیست؟

رای داوری او باطل است و رسیدگی به اختلاف طرفین در صلاحیت دادگاه صالح قرار می گیرد.

رای داور قابل اعتراض است یا خیر؟

بله. در صورتی که خلاف ماده ۴۸۹ قانون آئین دادرسی مدنی صادر شده باشد در چهارچوب “درخواست ابطال رای داور” قابل اعتراض می باشد.

اگر رای داور مبنی بر اعلان ورشکستگی یکی از طرفین داوری باشد آیا قابل ابطال خواهد بود؟

چون اساسا دعوی ورشکستگی قابل ارجاع به داوری نیست صدور رای مبنی بر ورشکستگی اشخاص خارج از حیطه صلاحیت داور است و این قسمت از رای داور، قابل ابطال می باشد.

آیا می توان فقط نسبت به بخشی از رای داوری درخواست ابطال نمود؟

بله. اگر رای داوری در بردارنده موضوعات و اجزاء متعدد باشد می توان نسبت به موضوع یا جزعی از رای داوری درخواست ابطال نمود.

آیا نسبت به رای داوری می توان درخواست اعاده دادرسی کرد؟

خیر. اعاده دادرسی از روش های استثنایی اعتراض به رای است و در قوانین کنونی ایران، اعاده دادرسی نسبت به رای داوری، پیش بینی نشده است.

آیا هر یک از اعضای هیات داوری باید در فرایند و جلسات داوری، مشارکت مستقیم داشته باشند؟

بله. هر کدام از داوران باید مستقیما در جریان و جلسات داوری حضور و نقش مستقیم داشته باشند تا رای داوری دارای اعتبار قانونی شناخته شود.

آیا نظریه کارشناسی فردی که به عنوان داور تعیین شده را می توان رای داور به شمار آورد و به آن اعتراض کرد؟

خیر. درخواست ابطال رای داوری به نظریه کارشناسی قابل طرح نیست زیرا نظریه کارشناسی، رای داوری به شمار نمی رود.

آیا قرارداد صلح همه دعاوی شامل دعاوی داوری نیز می شود؟

بله. چنانچه طرفین با انعقاد قرارداد صلح یا با امضاء سازشنامه، صراحتا پذیرفته باشند که همه دعاوی خود را پایان داده اند دعاوی داوری بین آنها نیز مشمول صلحنامه یا سازشنامه یاد شده خواهد بود.

التزام طرفین داوری به عدم اعترا ض بر رای داور آیا تاثیری در اعمال ماده ۴۸۹ قانون آئین دادرسی مدنی دارد یا خیر؟

خیر. حتی با فرض اینکه طرفین داوری، حق اعتراض بر رای داور را از خود سلب نموده باشند درخواست بطلان رای داور بر اساس ماده ۴۸۹ قانون آئین دادرسی مدنی را خواهد داشت.

چنانچه طرفین قرارداد، حق طرح دعاوی داوری را از خود سلب نموده باشند آیا امکان اعمال ماده ۴۸۹ قانون آئین دادرسی مدنی را نخواهند داشت؟

در هر موردی که رای داور مشمول یکی از موارد ماده ۴۸۹ قانون آئین دادرسی مدنی باشد طرح دعوی بطلان رای داور، امکان پذیر خواهد بود.

آیا شورای حل اختلاف، صلاحیت رسیدگی به دعاوی بطلان رای داور را دارد؟

خیر. رسیدگی به دعاوی بطلان رای داور در صلاحیت دادگاه است.

آیا دادگاه تکلیف دارد که خارج از مهلت ۲۰ روزه ماده ۴۹۰ آئین داد رسی مدنی، دعوی بطلان رای داور را بپذیرد؟

خیر. هیچ دلیل قانونی وجود ندارد که به موجب آن دادگاه بتواند دعوی بطلان داوری را خارج از مهلت یاد شده بپذیرد.

آیا دعوی ابطال رای داور، نیازمند تقدیم دادخواست است؟

بله. برابر رویه قضایی کنونی، دعوی ابطال رای داوری، نیازمند تقدیم دادخواست می باشد هر جند که قانونا نیازی به تقدیم دادخواست نیست.

آیا ابطال رای داوری با بطلان رای داور، تفاوت موثری دارند؟

خیر. در رویه حقوقی امروزین ایران، این دو تفاوت موثری با هم ندارند ولی معمولا از عنوان “ابطال رای داوری” استفاده می شود.

در صورت اختلاف در حدود اختیار داور، تکلیف چیست؟

اگر درباره حدود اختیار داور بین طرفین، اختلافی بروز کند اصل بر عدم اختیار داور است.

آیا می توان در شرایط داوری یک قرارداد، داور را صالح به رسیدگی به الحاقیه همان قرارداد نمود؟

بله. طرفین قرارداد می توانند در شرایط داوری این نکته را نیز در نظر بگیرند.

اصل بر شمول داوری است یا عدم شمول آن؟

اگر درباره شمول یا عدم شمول داوری، تردید شود اصل بر عدم شمول داوری است.

آیا در شرایط داوری می توان صلاحیت داور برای رسیدگی به همه اختلافات طرفین را در نظر گرفت؟

بله. شرط داوری می تواند به گونه ای فراگیر، صلاحیت داور برای رسیدگی به همه اختلافات طرفین، را در نظر بگیرد.

اگر اختلاف طرفین با موضوع قرارداد و صلاحیت داور، ارتباط نداشته باشد تکلیف داور چیست؟

در این مورد، داور برای رسیدگی به اختلاف و صدور رای، دارای صلاحیت نبوده و تکلیفی ندارد.

آیا پس از تعیین داور، طرفین می توانند در شرایط داوری و حدود اختیارات داور، تغییراتی بدهند؟

بله. طرفین داوری می توانند تا پیش از صدور رای داوری در شرایط داوری و اختیارات داور تغییراتی بدهند.

آیا طرفین داوری می توانند شرایط و کیفیت رسیدگی داور را محدود نمایند؟

بله. میزان صلاحیت داور و حدود اختیارات او برای رسیدگی به اختلاف می تواند از سوی طرفین داوری تعیین گردد.

آیا صدور اجرائیه بوسیله دادگاه بر مبنای رای داوری، ممکن است؟

بله. اجرای رای داوری از طریق صدور اجرائیه بوسیله دادگاه صالح، ممکن است.

اجرای رای داوری با چه مرجعی است؟

اجرای رای داوری در صلاحیت دادگاهی است که در رسیدگی به اصل دعوی، صلاحیت داشته باشد.

اگر شخصی که به موجب رای داوری، محکوم شده است رای داوری را اجرا نکرد تکلیف چیست؟

شخصی که رای داوری به نغع او صادر گردیده است می تواند از طریق دادگاه، اقدام به اجرای رای داوری نماید.

تفاوت میانجی گری با داوری چیست؟

امروزه با توجه به مقررات آئین دادرسی کیفری، به حل اختلاف از طریق افراد در اموری همانند قصاص و جرح که از مسائل کیفری هستند میانجی گری گفته می شود در حالیکه داوری، ناظر به حل اختلاف در امور حقوقی است.

آیا داوری با عقد صلح تفاوت دارد؟

بله. در عقد صلح، یک نتیجه ای بر اساس توافق طرفین بدست می آید در حالی که در داوری، نتیجه و پیامد ناشی از قضاوت و رای داور است.

آیا داوری با حکمیت تفاوت دارد؟

خیر. در حقوق امروز ایران، هر دو به یک معنی و مفهوم است.

آیا سازش و مصالحه با داوری، تفاوت دارد؟

بله. سازش و مصالحه در حقیقت یک نوع، قرارداد و توافق است در حالی که داوری، یک نوع قضاوت است.

آیا دعوی ورشکستگی، قابل ارجاع به داوری است؟

خیر. برابر بند یک ماده ۴۹۶ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، دعوی ورشگستگی قابل ارجاع به داوری نیست.

ارجاع دعاوی دولتی به داوری چگونه است؟

پس از تصویب هیات وزیران و با اطلاع مجلس شورای اسلامی، مجاز است.

اگر دعوا در مرحله فرجام می باشد ارجاع دعوا به داوری چگونه خواهد بود؟

ارجاع دعوا به داوری در مرحله فرجامی با تقاضای طرفین دعوا پذیرفته و پرونده به دادگاه صادر کننده رای فرجام خواسته فرستاده می شود.

از لحاظ مالی، انتخاب داور برای حل اختلافات بهتر است یا طرح پرونده در مراجع قضایی؟

انتخاب داور هم به لحاظ کاهش هزینه های دادرسی و هم به لحاظ سرعت در رسیدگی و کاهش اتلاف وقت بر طرح دعوا در مراجع قضایی ، برتری دارد.

اگر رای داور خلاف قوانین موجد حق باشد تکلیف چیست؟

در این صورت، می توان درخواست ابطال رای داور را به دادگاه داد.

آیا رئیس دادگستری شهرستان می تواند برابر آئین دادرسی مدنی، مستقیماً داور تعیین کند؟

خیر. رئیس دادگستری باید پس از دریافت درخواست تعیین داور، اقدام به ارجاع درخواست واصله به شعبه ای از دادگاه نماید.

آیا شخصی غیر از طرفین داوری می تواند نسبت به رای داوری، معترض باشد؟

بله. در قالب دعوی اعتراض ثالث، اشخاصی که رای داوری، حقوق آنان را نادیده گرفته است می توانند اقدام به اعتراض ثالث به رای داوری نمایند.

آیا دادگاه می تواند کسی که در دعوا ذینفع است را به داوری برگزیند؟

خیر. مگر اینکه طرفین دعوا به چنین چیزی، رضایت بدهند.

آیا می توان فردی را در خارج از محل اقامت طرفین داوری، به عنوان داور تعیین کرد؟

بله. فردی که ساکن شهر یا استانی غیر از محل سکونت طرفین قرارداد یا اختلاف هست را می توان به عنوان داور، تعیین نمود.

آیا اگر اصل قرارداد بین طرفین، نامشروع و باطل باشد شرط داوری ضمن آن هم باطل است؟

بله. شرط داوری، اعتبار خود را از اصل قرارداد می گیرد. قرارداد باطل، نمی تواند منبع مشروعیت شرط داوری باشد.

آیا داور نیز مکلف است اصل ۱۶۷ قانون اساسی را در جریان رسیدگی خود رعایت کند؟

بله. داور نیز باید بکوشد حکم هر اختلاف و دعوی را در قوانین کشور و مبتنی بر قرارداد و توافقات بین طرفین بیابد.

آیا در درخواست داوری، محکومیت خوانده داوری به پرداخت هزینه داوری را می توان مطالبه نمود؟

بله. ضمن درخواست رسیدگی به اختلاف، می توان از داور، محکومیت خوانده داوری به پرداخت هزینه داوری را نیز مطالبه کرد.

آیا می توان در قرارداد بین کارگر و کارفرما شرط داوری را گنجاند؟

خیر. رسیدگی به اختلافات بین کارگر و کارفرما منحصراً در صلاحیت مراجع قانون کار است و از صلاحیت داور، خارج می باشد.

آیا می‌توان در قراردادهای بیمه، شرط داوری گذاشت؟

بله. گنجاندن شرط داوری در قراردادهای بیمه، منع قانونی ندارد.

آیا کسی که کارت پایان خدمت دوره سربازی ندارد می تواند داوری کند؟

هر فرد ایرانی بالای ۱۸ سال که عاقل باشد و از داوری ممنوع نشده باشد می تواند داوری اختلافات شهروندان ایرانی را عهده دار شود. وجود کارت پایان خدمت، جزء شرایط قانونی احراز صلاحیت داور نیست.

اگر یکی از داوران، استعفا بدهد تکلیف سایر داوران برای صدور رای داوری چیست؟

اصولاً رای اکثریت داوران، ملاک عمل خواهد بود.

در چه مواردی رای داوری، قابل ابطال است؟

صرفاً در مواردی که ماده ۴۸۹ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، برشمرده است.

آیا طرفین داوری می توانند حق طرح دعوا در مورد رای داوری را از خود سلب نمایند؟

بله. اشخاص می تواند حق طرح دعوا علیه رای داوری را از خود ساقط نمایند.

آیا در شرایط داوری می توان صلاحیت داور برای رسیدگی به اختلاف را محدود به موارد خاصی کرد؟

بله. داوری اصولاً از اراده طرفین داوری، پیروی می کند. طرفین داوری می توانند شرایط خاصی را برای صلاحیت داور در نظر بگیرند.

آیا طرفین با توافق یکدیگر می توانند از اجرای رای داور، خودداری کنند؟

بله. اصولاً داوری و رای داوری تابع اراده طرفین داوری است. طرفین داوری می توانند با یکدیگر توافق کنند که قسمتی از رای داوری یا تمام آن را اجراء ننمایند.

آیا داور، حق تفسیر قرارداد فیمابین طرفین را نیز دارد؟

اگر طرفین در قرارداد داوری یا در شرط داوری به گونه ای صریح یا ضمنی، چنین صلاحیت و اختیاری را به داور داده باشند داور می تواند قرارداد و توافقات طرفین را در مواقع ابهام و اختلاف، تفسیر نماید.

آیا داور برای ابلاغ رای خود محدود به انتخاب یک روش معین، مانند ابلاغ رای از طریق اظهارنامه است؟

خیر. در قرارداد داوری هم می توان، تعیین نمود که رای داور به چه روشی ابلاغ شود.در این صورت، داور مکلف است رای خود را به همان روش ابلاغ نماید.

آیا پیش از بروز اختلاف نیز می توان توافق نمود که یک نفر اختلافات احتمالی که در آینده بین افراد به وجود می آید را داوری کند؟

بله. انتخاب داوری به عنوان یک راهکار برای حل اختلافاتات احتمالی در آینده می تواند پیش از بروز اختلاف هم انجام شود.

آیا قوه قضاییه و دادگاه های ایران، داوری را به رسمیت می شناسند و از آن حمایت می کنند؟

بله. علاوه بر قوانین برنامه پنج ساله توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ایران که قوه قضاییه را مکلف به حمایت از داوری و توسعه آن نموده مواد ۴۵۴ تا ۵۰۱ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، داوری در اختلافات و دعاوی را در نظام قضایی ایران مورد حمایت صریح، قرار داده است.

آیا داوری در امور خانوادگی با داوری در اختلافات مالی، قواعد یکسانی دارد؟

خیر. این دو نوع داوری، علاوه بر اندک اصول مشترک، قواعد خاص خود را دارند و انجام داوری در آنها به اطلاعات و تخصص های متفاوتی نیاز دارد.

آیا در همان شرط داوری، هم می توان داور یا داوران را تعیین کرد؟

بله. اساساً بهتر است که داور یا داوران از همان ابتدا مشخص شوند و این امر می تواند در شرط داوری، هم قید شود.

آیا داوری می تواند به صورت رایگان باشد؟

بله. اگر داور قبول کند که بدون دریافت حق الزحمه (دستمزد) اقدام به رسیدگی و صدور رای داوری می نماید داوری می تواند رایگان باشد.

آیا طرفین داوری می توانند پس از تعیین داور مرضی الطرفین، حدود صلاحیت او در داوری را کاهش دهند؟

بله. اراده طرفین بر داوری، حاکم است. آنان می توانند پس از تعیین داور مرضی الطرفین نیز در حدود صلاحیت و اختیار او برای داوری کاهش یا افزایش دهند و البته در صورتی که به چنین کاری، دست زدند باید بلافاصله، داور مرضی الطرفین را نیز از توافق و تصمیم خود آگاه نمایند.

آیا یک زن می تواند در اختلاف مالی بین دو مرد، داور باشد؟

بله. در قوانین ایران، هیچ منع قانونی برای داوری زنان در اختلافات مالی بین مردان، وجود ندارد.

آیا رای داور باید شبیه به رای دادگاه باشد؟

خیر. لزومی ندارد رای داور شبیه به رای دادگاه باشد. مهم این است که رای داور، مستدل و موجه و مستند باشد.

اگر داور، در خارج از مدت داوری، اقدام به صدور رای کرده باشد آیا رای او قابل ابطال است؟

بله. برابر بند ۴ ماده ۴۸۹ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، رای داور در این مورد، قابل ابطال است.

آیا رای داوری که خارج از موضوع داوری، رای صادر کرده است را می توان ابطال کرد؟

بله. برابر بند ۲ ماده ۴۸۹ قانون آئین دادرسی مدنی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، رای داور در این مورد قابل ابطال است.

آیا می توان پس از تعیین داور، او را برکنار و عزل کرد؟

خیر. تنها در صورتی می توان پس از انتخاب داور مرضی الطرفین، او را برکنار و عزل نمود که طرفین داوری، با یکدیگر در این مورد، توافق و تراضی نمایند.

آیا می توان کارمندان اداری شاغل در دادگاهها را به عنوان داور مرضی الطرفین، انتخاب کرد؟

برابر ماده ۴۷۰ قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی، کارمندان اداری شاغل در محاکم قضایی را حتی با تراضی طرفین نیز نمی توان به عنوان داور مرضی الطرفین برگزید.

آیا می توان قاضی دادگاه را به عنوان داور مرضی الطرفین، انتخاب کرد؟

برابر ماده ۴۷۰ قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی، قاضی شاغل را حتی با تراضی طرفین نیز نمی توان به عنوان داور مرضی الطرفین برگزید.

آیا داوری با کدخدامنشی و ریش سفیدی، تفاوت دارد؟

بله. کدخدامنشی، یک شیوه اخلاقی و غیرالزام آور برای رفع اختلاف است و طرف اختلاف، می تواند رای و نظر کسی که کدخدامنشی و ریش سفیدی کرده است را اجرا نکند در حالی که داوری، یک شیوه الزام آور و قانونی برای رفع اختلاف است و طرف اختلاف نمی تواند از اجرای رای داور، خودداری کند زیرا خودداری از اجرای رای داور برایش تبعات قانونی خواهد داشت.

آیا داور می تواند از طرفین داوری برای عزیمت به محل و انجام کارشناسی در محل، مطالبه هزینه نماید؟

بله. در صورتی که داور، تشخیص دهد داوری مستلزم سفر و بازدید از پروژه یا محل مورد اختلاف است می تواند هزینه سفر و اقامت خود را از طرفین داوری مطالبه نماید.

تفاوت اختلاف با منازعه چیست؟

اختلاف، به خصومت و ناسازگاری گفته می شود که طرفین در دادگاه، مطرح نکرده باشند و منازعه، خصومت و ناسازگاری است که در دادگاه، مطرح شده باشد.

اگر داور مرضی الطرفین در موضوعی که در صلاحیتش نبوده رای داوری صادر کرده باشد آیا می توان درخواست ابطال رای داور را نمود؟

بله. برابر بند ۳ ماده ۴۸۹ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، اگر داور مرضی الطرفین در خارج از حدود اختیار خود اقدام به صدور رای کرده باشد می توان درخواست ابطال رای او را در دادگاه ذیصلاح، مطرح نمود.

آیا داور می تواند رای خود را از طریق پست سفارشی دو قبضه به طرفین ابلاغ نماید؟

بله. اگر در قرارداد یا شرط داوری، پیش بینی شده باشد که داور می تواند رای خود را از این طریق به طرفین داوری ابلاغ نماید منع قانونی برای استفاده داور از این روش در جهت ابلاغ رای داوری، وجود نخواهد داشت.

ضمانت قانونی اجرای رای داور چیست؟

ماده ۴۸۸ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی و قانون اجرای احکام مدنی، ضمانت اجرای قانونی آرای داوری هستند و اگر شخصی که به موجب رای داوری، محکوم شده است تا ۲۰ روز پس از ابلاغ رای داوری اقدام به اجرای آن ننماید طرف مقابل می تواند از طریق دادگاه ذیربط، درخواست صدور اجراییه نماید و رای داور را همچون حکمی که دادگاه ها داده باشند اجرا نماید.

آیا طرفین اختلاف می توانند یک جوان ۲۰ ساله را به عنوان داور انتخاب کنند؟

بله. انتخاب جوان ۲۰ ساله ای که عاقل باشد و از داوری، محروم نگریده باشد از سوی طرفین داوری، منع قانونی ندارد.

دعاوی مرتبط با داوری را در کدام دادگاه می توان مطرح کرد؟

دادگاهی که در فرض عدم وجود داوری، صلاحیت رسیدگی به اصل موضوع مورد اختلاف را دارد صلاحیت رسیدگی به دعاوی داوری را نیز دارا می باشد.

چه شرایطی در داوری باید رعایت گردد؟

۱- بهتر است به جای قبول کلی داوری، از همان ابتدا داور با ذکر مشخصات و نشانی دقیق، تعیین گردد.

۲- مدتی که داور باید طی آن اقدام به رسیدگی و صدور رای داوری نماید به طور دقیق، تعیین شود.

۳- موضوعی که قرار است داور در مورد آن حل اختلاف و رفع منازعه بنماید دقیقاً مشخص شود.

۴- قبولی داور تعیین شده برای انجام داوری، در زیر قرارداد با اخذ امضاء دریافت شود.

۵- حدود صلاحیت داور برای رسیدگی، مشخص شود.

۶- شیوه ابلاغ رای داوری، روشن گردد.

۷- افراد متخصص و دقیق و امین برای داوری برگزیده شوند.

آیا رای داوری نسبت به اشخاصی که طرف داوری نبوده اند اعتبار دارد؟

خیر. رای داوری، فقط نسبت به اشخاصی که برای حل و فصل اختلافات خود، راه حل داوری را برگزیده اند و طرف قرارداد داوری بوده اند اعتبار دارد و نسبت به اشخاص دیگر، بی اعتبار است.

آیا قرارداد داوری می تواند مستقل از قرارداد مورد اختلاف باشد؟

بله. داوری می تواند به صورت یکی از مواد یا شروط مورد توافق طرفین در قرارداد اصلی باشد که در اینجا اصطلاحاً می گوییم در قرارداد اصلی شرط داوری شده است. همچنین طرفین می توانند طی قراردادی جدا از قرارداد اصلی خود به صورت یک قرارداد مستقل توافق کنند که اختلافات و منازعات خود راجع به قرارداد اصلی را از طریق داوری حل و فصل نمایند.

داوری چیست؟

داوری در امور حقوقی، یک شیوه حل اختلاف یا رفع تنازع (رفع خصومت) است که به موجب آن طرفین اختلاف، توافق می نمایند که در خصوص یک یا چند مساله معین، اختلافات و دعاوی کنونی یا بعدی خود را از طریق رسیدگی و قضاوت یک شخص سوم، در خارج از نظام رسمی قضایی، حل و فصل نمایند.

محصولات ویژه ایران داوری

ثبت پرسش جدید

  • لطفاً پرسش خود را به طور کاملاً واضح و مشخص مطرح نمایید.

در ایران داوری بخوانید

تشریفات انتخاب داور

بعد از توافق طرفین برای تعیین داوری به عنوان مرجع حل و فصل اختلافات قراردادی (شرط داوری یا قرارداد داوری) نوبت به انتخاب داور می رسد. تشریفات انتخاب داور در حقوق ایران در قانون آیین دادرسی مدنی و قانون داوری تجاری بین‌المللی آمده است این فرآیند شامل موارد زیر می باشد: توافق طرفین داوری یک […]

اعتراض به رای داوری دعوای غیرمالی است

اعتراض به رای داوری اگر چه موضوع اصلی آن مالی باشد دعوای غیرمالی محسوب می‌شود. رأی وحدت‌ رویه شماره ۸۳۶ ـ ۱۴۰۲/۰۶/۲۸ با توجه به اینکه در دعاوی اعتراض به رای داوری ، خواهان معمولاً در پی کسب منفعت مالی نیست، بلکه به دنبال ابطال رای داوری مطابق بندهای ذیل ماده ۴۸۹ قانون آیین دادرسی […]

مهلت درخواست ابطال رای داوری

مهلت درخواست ابطال رای داوری بر اساس ماده ۴۹۰ قانون آیین دادرسی مدنی ایران عبارتست از: هر یک از طرفین داوری می‌توانند ظرف ۲۰ روز پس از ابلاغ رای داور، درخواست ابطال رای داوری را ارایه نمایند. این مهلت برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه از تاریخ ابلاغ رای داور تعیین شده است. […]

اعتبار رای داوری نسبت به اشخاص ثالث

اعتبار رای داوری نسبت به اشخاص ثالث را در این نوشتار مورد بررسی قرار می دهیم. بر اساس ماده ۴۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی: رأی داور فقط درباره طرفین دعوا و اشخاصی که دخالت و شرکت در تعیین داور داشته‌اند و قائم مقام آنان معتبر است و نسبت به اشخاص دیگر تأثیری نخواهد داشت. اصول […]

اعتبار شرط داوری از جانب ولی یا قیم

در این نوشتار به بیان نکات حقوقی مهمی درباره اعتبار شرط داوری از جانب ولی یا قیم و اصول حقوقی حاکم بر روابط قانونی ولی قهری و قیم در سمت ولایت و قیمومیت با فرد تحت سرپرستی می پردازیم. شرط داوری شرط داوری یک توافق قراردادی است که طرفین توافق می‌کنند در صورت بروز اختلاف، […]

موارد رجوع به داور

موارد رجوع به داور یا همان ارجاع دعوی به داوری به شرایطی گفته می‌شود که طرفین اختلاف با یکدیگر توافق می کنند که برای حل و فصل دعوای بینشان به جای مراجعه به دادگاه ، موضوع اختلاف را به داور یا هیأت داوری ارجاع دهند. داور شخص ثالثی است که در چارچوب توافق طرفین و […]

اعتبار داوری در امور غیر ترافعی

امور غیرترافعی اعتبار داوری در امور غیرترافعی موضوعی است که در این نوشتار مورد بررسی قرار داده ایم ابتدا به بیان نکات حقوقی مهمی درباره امور ترافعی و غیر ترافعی می پردازیم. امور غیرترافعی اموری هستند که لازم نیست حتما اختلافی بین افراد وجود داشته باشد یا دعوایی از طرف آنها طرح شود تا دادگاه […]

سن لازم برای داوری

موضوع این نوشتار بررسی شرایط فردی داور از جمله سن لازم برای داوری است برای روشن شدن موضوع ابتدا به اهمیت مشاوره داوری و دلایل لزوم رعایت شرط سنی در تعیین داور می پردازیم .   قرارداد داوری یا شرط داوری اعطا کننده ی صلاحیت به داور یا داوران در رسیدگی به اختلافات است طرفین […]